Reje: I. Kirisiw II. Tiykar ģı bólim ximiya sanaatınıń róli hám áhmiyeti Ózbekstan Respublikasınıń ximiya sanaatı Qaraqalpaqstan Respublikasınıń ximiya sanaatı III. Juwmaqlaw h ám usınıslar IV. Paydalanılģan ádebiyatlar hám internet

---

1 
 
REJE: 
I. 
Kirisiw 
II. 
Tiykar
ģı bólim 
2.1 Ximiya sanaatınıń róli hám áhmiyeti 
2.2 Ózbekstan Respublikasınıń ximiya sanaatı 
2.3 Qaraqalpaqstan Respublikasınıń ximiya sanaatı 
III. 
Juwmaqlaw h
ám usınıslar 
IV. 
Paydalanılģan ádebiyatlar hám internet saytları 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

2 
KIRISIW 
 
Ximiya sanaatı ekonomikanıń barlıq tarawlarında ilimiy-texnikalıq 
rawajlanıw jetiskenliklerin eń tez engiziwdi támiyinleytuǵın hám hár bir 
mámlekette óndiriwshi kúshlerdiń rawajlanıwın tezlestiriwge járdem beretuǵın 
sanaat bolıp esaplanadı. Zamanagóy ximiya sanaatınıń ayriqsha ózgesheligi 
tiykarǵı joqarı texnologiyalı islep shıǵarıwlardıń (farmacevtika, polimer 
materiallar, reagentler hám ásirese taza elementler), sonıń menen birge 
parfyumeriya hám kosmetika ónimleri, úy ximiyalıq elementlerı hám basqalardıń 
baǵdarı bolıp tabıladı. Insannıń kúndelikli mútajliklerin hám onıń den-sawlıģın 
támiyinleydi. 
Ximiya sanaatınıń rawajlanıwı xalıq xojalıǵın ximiyalastırıw processine alıp 
keldi. Bul sanaat ónimlerinen keń paydalanıwdı, ekonomikanıń túrli tarawlarına 
ximiyalıq processlerdi hár tárepleme engiziwdi óz ishine aladı. Neftti qayta islew, 
ıssılıq energetikası (atom elektr stanciyalarınan tısqarı), qaǵaz, qara hám reńli 
metallurgiya, qurılıs materialları (tsement, gerbish hám basqalar ) islep shıǵarıw, 
sonıń menen birge kóplegen azıq-awqat ónimlerin qayta islew sıyaqlı sanaat 
tarmaqları. Dáslepki elementtıń strukturaların ózgertiw ushın ximiyalıq 
processlerden paydalanıwǵa tiykarlanǵan. Usınıń menen birge, olar kóbinese 
ximiya sanaatınıń ónimlerine mútáj, yaǵnıy, usınıń menen onıń jedel rawajlanıwın 
xoshametleydi. 
Ximiya sanaatınıń ayriqsha ózgesheligi júdá keń, hár qanday shiyki όnimniǹ 
bazası bolıp esaplanadı. Ol kán-ximiya sanaatın (altınshırpı, fosforit, kaliy duzları, 
as duzı hám basqalardı qazib alıwdı) óz ishine aladı. Ádetde dúnyanıń kópshilik 
mámleketlerinde (Rassiyadan tısqarı ) qazib alıw dep klassifikaciyalanadı. Eń 
zárúrli shiyki όnim jetkizip beretuǵınlar, sonıń menen birge, ximiya sanaatınıń bir 
bólegi bolmaǵan tarmaqlar (neft-ximiya, koks-ximiya, gaz-ximiya, slanets-
ximiya). Olar tek ǵana shiyki όnimdi (kóbinese uglevodorod, altınshırpı hám 
basqalar) emes, al yarım ónimlerdi (sulfat kislota, spirtler hám basqalar) da jetkizip 

---

3 
beredi. XX-ásirdiń ekinshi yarımında ilimiy — texnikalıq rawajlanıwdıń eń zárúrli 
nátiyjesi. Ximiya sanaatınıń jaylasıwına tásir etiwshi ayriqsha qásiyetleri 
tómendegiler: 
1) elementlerdı strukturalıq qayta qurıw menen baylanıslı tarawlarda júdá 
joqarı energiya sarpı (birinshi náwbette ıssılıq sıyımlılıǵı) (polimer materiallardı 
alıw, organikalıq sintez ónimleri, elektroximiyalıq processler hám basqalar).; 
2) óndiristiń joqarı suw ótkergizshileri (agregatlardı suwıtıw, texnologiyalıq 
processler); 
3) kóplegen sanaat tarmaqlarınıń tómen miynet tıǵızlıǵı ; 
4) júdá joqarı kapital sıyımlılıǵı; 
5) úlken kólemdegi shiyki όnim hám kóplegen túrdegi tayın ónimler; 
6) bir qatar ximiyalıq ónimlerdi islep shıǵarıw hám tutınıw menen baylanıslı 
ekologiyalıq máseleler.