Reje: I. Kirisiw. II. Tiykarǵi bólim

III.Juwmaq.
Ámiwdárya quyarlıǵınıńońjaǵalıǵında Xorezmnińarqa tárepindegi keńpaytax sahralar «Kerder jeri» dep atalǵan. Kerder jeri tuwralı XI ásirdegi arab-parsı tariyxıy-geografiyalıq miynetlerde Kerder (kurder, kardar) atamaları kóplep ushırasadı. Kerder wálayatınıń bas qalası da Kerder dep atalıp, kanalı hám Aral teńizi de Kerder kóli dep atalǵan.
Haywanqala házirgi Nókis rayonı aymaǵında «Shortanbay» arnasınıńshep jaǵasında jaylasıp, tórt múyesh qorǵan diywallarına iye. Bul qala Kerder mádeniyatınıń eń ájayıp hám eń iri esteligi bolıp esaplanadı. Házir bul úlken góne qalanıń qarabaqanası saqlanǵan.
Qorǵansha qalashası Respublikamızdıń Taxtakópir rayonı orayınan shıǵısqa qaray 17 km jaylasqan. Jergilikli xalıqlar arasında onı «Qoblandı qala» dep te ataydı. Sebebi, xalıq ápsanalarında epikalıq qahraman bolǵan Qoblan batır menen de baylanıstıradı. Qalasha ashıq qumlıq jerde jay-lasıp, qorǵan diywalları juwılıp ketip, maydanı 12 gektardı iyeleydi. Qorǵansha qalashası VII—VIII ásirlerge tán bolıp, izertlewler nátiyjesinde anıq bolǵanınday órteniw aqıbetinde qıyrap qalǵan.
Respublikamizdıń Shımbay rayonınıńarqa tárepinde Qusxanataw átirapında Kúyikqala esteligi jaylasqan. Orta ásirlerde qalashanıń átirapları Shortanbay (Kerder), Iyshan-jap, Bekjap hám Arzıjap kanalları menen suwǵarılǵan. Qalashanıńaymaǵı 41 gektar.
Qala diywalları qam gerbishten órilip, qalıńlıǵı 5—6 metrden ibarat. Kúyikqala Kerder elindegi yeńúlken qalalardan yesaplanadı.

IV.Paydalanilǵan ádebiyatlar.

1. Kamalov S., Qoshanov Á. Qaraqalpaqstan tariyxı.- N. 1993.
2. Mámbetullaev M., Tórebekov M., Yusupov O. Qaraqalpaqstan tariyxı.- N. 2010.
3. Xojaniyazov Ǵ., Hákimniyazov J. Qaraqalpaqstannıń əjayıp jeti esteligi.- N. 2004
4. İstoriya i materialnaya kultura Karakalpakstana.- N. 2006.
5. Kamalov S. Qaraqalpaqlardıń xalıq bolıp qáliplesiwi hám onıń mámleketliginiń tariyxınan.- N.2001.
6. Kerder mádeniyatı hám onıń tariyxtaǵı ornı. t. I-II. Respublikalıq ilimiy-ámeliy konferentsiyanıń materialları.- N. 2001
7. Qaraqalpaqstannıń jańa tariyxı.- N.2003
8. Кдырниязов М.-Ш., Ягодин В.Н., Мамбетуллаев М., Сагдуллаев А., Кдырниязов О.-Ш. История цивилизации Хорезма. – Нукус, 2017.
9. Mámbetullaev M.,Turebekov M. Qubla aral boyı xalıqları tariyxınan. I.III..-N,1998
10. Ózbekstan hám Qaraqalpaqstan xalıqları tariyxı boyınsha derekler.- N. 1996.