Reje: Kirisiw

Menejmettin' Yaponiya modeli

Reje:

1. 
   Kirisiw;
   
2. 
   Yapon menedjment basqarmasi;
   
3. 
   Yaponiya, AQSh, Rossiya menedjmenti;
   
4. 
   Juwmaqlaw;
   
5. 
   Paydalanilg’an a’debiyatlar.
   

1. 
   Kirisiw
   

Menedjment (inglizshe - management – basqariw, sho’lkemlestiriw) – arnawli basqariw iskerligi; basqariw tuwrali pa’n. Menedjmenttin’ jag’dayi islep shig’ariw o’nimdarlig’ina, texnika ha’m texnologiya da’rejesi ha’mde isshi ku’shinin’ sapasina ta’sir ko’rsetedi. Menedjment pa’ninin’ mazmuni basqariw sistemasi ha’m basqariw obiekti arasindag’i o’zara mu’nasibet bolip, onin’ tiykargiI waziypasi basqariwdin’ zamanago’y usillarin, basshiliq sirlarin u’yreniwden ibarat. Basqariw – tan’law, qarar qabil qiliw ha’m onin’ orinlaniwin qadag’alaw processi esaplanadi. Onin’ tiykarg’i maqseti bazaar qatnasiqlari sharayatinda barliq buwinlarda isley alatug’in joqari ta’jiriybeli basqariwshilardi tayarlawdan ibarat. Menedjmenttin’ socialliq – ekonomikaliq, socialliq – huquqiy, kibernetika ha’m basqa pa’nler menen baylanisli. Menedjment da’slep ekonomikaliq teoriya pa’ni menen tig’iz baylanisli. Ol ekonomikaliq nizamlardi bilip aliwg’a ha’m olarg’a mas rawishte basqariw processinde ekonomikaliq usillardi qollawg’a, ha’r bir jumisshig’a ha’m ja’ma’a’tke ta’sir ko’rsetiwge tiykarlanadi. Bir qansha ekonomikaliq pa’nler: makroekonomika, mikroekonomika, statistika, miynet ekonomikasi siyaqlilar da menedjment pa’ni menen tig’iz baylanisli. O’zbekistanda menedjmenttin’ teoriyaliq tiykarlari ha’m ol tiykarinan XIV – XV a’sirlerde Amir Temur da’wirinde qa’liplese baslag’an. Ulli sarkarda “ Temur tuzikleri “ shig’armasinda ma’mleket a’sker ha’m basqalardi basqariw haqqinda o’z ko’z-qaraslarin bayan etip, da’lillep bergen. Menedjment pa’ninin’ teoriyaliq tiykarin bir neshe ju’z jillar dawaminda toplang’an a’meliy ta’jiriybe na’tiyjeleri sho’lkemlestiredi, olardi teoriyaliq ta’repten tiykarlap ha’r tu’rli konsepciyalar, teoriyaliq idealar, jumis principleri ha’m usillari islep shig’ilg’an. Biraq ayriqsha pa’n tarawi sipatinda mendjment XIX a’sirge kelip qa’liplese basladi. Basqariw pa’ninin’ tiykarshisi – Amerikali qa’nige ha’m a’meliyatshi F. Teylor esaplanadi. Basqariw principleri Teylordin’ zamanlasi francuz alimi Anry Fay – ol islep shiqti. Ka’rxanada a’melge asirilip atirg’an barliq operatciyalardi ol 6 topar (texnika kommersiya, finans, mal-mu’lk ha’m shaxslardi qoriqlaw, esap-kitap, adminstrativlik) g’a bo’lip basqariwdi 6 toparg’a kiritedi. Menedjment ya’ki basqariwdin’ obiekti ka’rxana iskerligi, onin’ subiekti bolsa basqariw jumisin orinlawshi ma’kemeler ha’m olardin’ jumisshilari. Menedjment penen arnawli tayarliq ko’rgen, basqariwdin’ nizam qag’iydalarin teren’ biletug’in ta’jiribeli qa’nigeler – jallanba basqariwshilar – mendjerler shug’illanadai. Olar xaliqtin’ ayiriqsha socialliq qatlamin qa’liplestiredi. Menedjmenttin’ joqari (firma strategiyasin islep shig’iw), orta (islep shig’ariw, satiw, baha belgilew, miynatti qa’liplestiriw), to’men (sex, bo’lim shen’berinde jumisti qa’liplestiriw, ku’nlik, ha’ptelik, ayliq, jumis tapsirmalarinin’ orinlaniwin basqariw) buwinlari bar. Usig’an muwapiq halda menedjerler joqari ma’rtebeli, orta klasstag’i ha’m to’men klastag’i menedjerkerge bo’linedi.

1.