RejE: Mektepke shekem jastaǵıbalanıń ózligin rawajlandırıwda teatr iskerligidiń áhmiyeti

Leciya-6. Mektepke shekemgi jastaǵı balalardıń anglichan tilin úyreniwde drammatizatsiya usılınan paydalanıw. The use of dramatization techniques in teaching English to preschool children
RejE:
1. Mektepke shekem jastaǵıbalanıń ózligin rawajlandırıwda teatr iskerligidiń áhmiyeti
2. Mektepke shekem tálim shólkeminde teatr iskerligin shólkemlestiriw formaları. Mektepke shekem jastaǵıbalalardı teatr iskerligi menen tanıstırıw usılları
3. Mektepke shekem jastaǵıbalalardıń dóretiwshilik iskerligin rawajlandırıwda ǵárezsiz teatr iskerligi.
1. Mektepke shekem jastaǵıbalanıń ózligin rawajlandırıwda teatr iskerligidiń áhmiyeti.
zamonaviy dúnyada global, ekonomikalıq jáne social-materiallıq ózgerisler sebepli shet tilinde erkin ushırasıw zárúrshiligi artıp barıp atır. Turmıs ózgerdi, maǵlıwmattı aqıl etiw usılı ózgerdi jáne onıń kólemi ózgerdi. " shet tilin erte úyrediw" degende bala tuwılǵan waqıttan baslap mektepke kirgunga shekem intuitiv hám ámeliy jantasıw tiykarında ámelge asırilatuǵın bunday tálim túsidiledi. Aytılıwına qaraǵanda, hár qanday iskerlikti erte úyrengen balalar (sonday-aq shet tilin erte úyrediwdi baslaǵanlar ) keyingi oqıw iskerliginde bul sabaqlardı dawam ettiriwedi, oqıwdı jaqsı kórediler. Balalarda unamlı tálim motivatsiyası qáliplesedi. Shet tilin oqıtıwda sezimiy faktor úlken áhmiyetke iye. Emotsionallik kórkemlik menen ańsatǵana birlesedi. Sabaqta intellektual, sezimiy hám motorlı tarawlardı birlestirib, oqıtıwshı pútin shaxstı onıń tábiy beyimligi jáne social tájiriybesi birliginde tárbiyalawǵa háreket etedi. Dóretiwshilik oqıw procesidiń ajıralmaytuǵın bólegi bolıwı kerek. Balanıń dóretiwshiligi-bul mıy rawajlanıwınıń joqarı dárejesi, onıń maslasıwshılıǵı hám pikirlewdiń ayriqshalıǵı, ideyalardı jaratıw qábileti, jańa talaplar hám shártlerge muwapıq háreket usılların demde ózgertiw. Zamanagóy dúnyada, sheksiz kommudikativ múmkinshilikleri menen, hár qanday ishda dóretiwshilik jantasıwsız jasawǵa hám jaratılıwma ılayıq bolǵan oqımıslı hám tabıslı adamdı oyda sawlelendiriw qıyın. Sóylew insan baylanısidiń tek bir bólegi ekenligin hámme jaqsı biladi. Biziń baylanısimizding zárúrli bólegi awızsha bolmaǵan. Júz ańlatpaları, qol ım-ishara -belgileri hám dene tili baylanıstıń zárúrli strukturalıq bólegi bolıp tabıladı.
hech kimga sır emeski, zamanagóy dúnyada shet tilleri metodologiyasi tárepinen sheshiletuǵın aktual wazıypalardan biri bul kommudikativ kompetentsiyadi qáliplestiriw bolıp tabıladı. Bul mashqalanı tabıslı sheshiw ushın bala ushın shet tilin kommudikativ áhmiyetke iye, aktiv baylanıs quralına aylandırıw kerek. Kommudikativlik degende biz oqıwshına tásir qılıw natiyjeliligi kózqarasınan oqıtıwdıń maqul túsetuǵınlıǵın túsinemiz. Biraq baylanıs procesin modellestiriw arqalı tildi ózlestiriw kóbinese oqıwshılardı úyrediwge qızıqtirmaydi hám dástúriy tálim formaları " balalardıń operativligi hám dóretiwshiligin joq etedi". Naǵız ózi erda Ingilis tili sabaqlarında eń jaqtı stilistik usıllardan biri payda boladı -dramatizatsiya, oqıtıwshına shet tilinde balalar menen ushırasıw múmkinshiligin beretuǵın, eń ápiwayı modellerge muwapıq qurılǵan sóz dizbegiler hám gáplerdi kommudikativ áhmiyetke iye etiwge járdem beretuǵın oyın jaǵdayların jaratıw quralı retinde. oqıw procesin sezimiy etiwge járdem beredi.
Teatr kórkem óneridiń áhmiyeti hám ayriqshalıǵı bir waqtıdiń ózinde muńlaslıq, bilimlilik, sezimlilik, kommudikativlik, kórkem obrazdıń shaxsqa janlı tásirinde jatadı. Teatr balalar ushın eń demokratiyalıq hám arzan kórkem óner túrlerinen biri bolıp, zamanagóy pedagogika hám psixologiya menen baylanıslı kóplegen aktual mashqalalardi sheshiwge múmkinshilik beredi:
* kórkem tálim hám balalardı tárbiyalaw;
* estetik diddi qáliplestiriw;
* etikalıq tárbiya;
* shaxstıń kommudikativ pazıyletlerin rawajlandırıw (awızsha hám awızsha bolmaǵan baylanıs túrlerin úyretiw);
* shıdamlılıqdi tárbiyalaw, yadtı rawajlandırıw, oyda sawlelendiriw, baslamashılıq, qıyallar, sóylew (dialog hám monolog);
* unamlı sezimiy munasábetti jaratıw, keskinlikti joytıw, oyın arqalı qarama-qarsılıqlı jaǵdaylardı sheshiw.
Mektepke shekem jastaǵıbalalardıń teatr iskerligi rawajlanıp atırǵan tálim principlerıge tiykarlanadı, olardıń usılları hám dúziliwi balanıń rawajlanıw dizamlıqlarına tiykarlanadı, usınıń menen birge psixologiyalıq qolaylıq esapqa alınadı, bul tómendegilerdi óz ishine aladı:
- ılajı bolsa, barlıq stressli faktorlardı alıp taslaw;
- ruwxıy potencial hám dóretiwshilik iskerligidiń rawajlanıwın xoshametlantiradigan azatlıq;
- haqıyqıy motivlardı rawajlandırıw: a) oyın hám úyrediw tayaq astında bolmawi kerek; b) ishki, jeke motivlar úlkenler kepillikinen kelip shıǵıs sırtqı, jaǵdaylı motivlardan ústin bolıwı kerek; v) ishki motivlar tabıs, aldınǵa jılısıw motivatsiyasın óz ishine alıwı kerek (" siz álbette tabıs qazanasiz").
Teatrlashtirilgan oyın kórkem ádebiyat dóretpeleri (d. v. Menjeritskaya, m. A. vasileva, e. I. Tixeeva, n. A. vetlugina) tiykarında qurılǵan balalar sóylewin rawajlandırıw sabaqlarında qollanıladı, bul erda kórkem ádebiyatqa baylanıslı tekstti aqıl etiw procesi ayriqsha baylanıs retinde qaraladı. Balalardıń rawajlanıwı ushın " jeke aralıq", dáldalshılıq baylanısı daǵı sóylew hám sóylew bolmaǵan strukturalıq bólimler úlken áhmiyetke iye: júz ańlatpaları, ım-ishara -belgiler, " kóz menen baylanıs qılıw" (g. Ya. kudrina, a. A. Leontiev, e. Xoll). Usınıń menen birge, texnologiyanıń zamanagóy rawajlanıwı shıǵarmalar menen tanısıw ushın hár qıylı oqıw qurallarından paydalanıwǵa múmkinshilik beredi, keyidirek olardı teatrlashtirish múmkin. Sonday etip, balalar menen teatr iskerligi tekǵana balanıń ózligidiń intellektual funktsiyaların, kórkem qábiletlerin, bálki shaxslararo óz-ara tásir ótkeriw, hár qanday tarawda dóretiwshilik ushın udiversal udiversal qábiletti rawajlantıradı. Bunnan tısqarı, bala ushın teatr tamashası hesh bolmaǵanda qısqa waqıt ishinde qaharman bolıw, ózine ısediw, turmısındaǵı birinshi shappatlardı esitiw ushın jaqsı múmkinshilik bolıp tabıladı.
2. Mektepke shekem tálim shólkeminde teatr iskerligin shólkemlestiriw formaları. Mektepke shekem jastaǵıbalalardı teatr iskerligi menen tanıstırıw usılları
Mektepke shekem jastaǵıbalalar menen teatr iskerligin rawajlandırıw wazıypalarına tıykarlanıp, onıń balalar baqshasıdagi jumısınıń mazmunı anıqlanadı. Bunday halda, shólkem formaları basqasha bolıwı múmkin. Mısalı, l. v. Kutsakova hám s. I. Merzlyakova sabaqlardı ajıratıp kórsetiwedi: qatnasıwshılar sanına kóre klasslar (frontal, kishi gruppa hám individual), sonıń menen birge bayramlar, oyın-kúlkiler, spektakllar, teatrlashtirilgan ilajlar. Tiykarǵı forma -bul kásip.
L. v. Kutsakova hám s. I. Merzlyakova teatr sabaqlarınıń tómendegi túrlerin anıqladilar:
* tómendegi iskerlik túrlerin óz ishine alǵan tipik: teatr hám oyın, ritmoplastika, kórkem hám sóylew, teatr álippesi (teatr kórkem óneri haqqında baslanǵısh bilim).
* dominant-bul iskerlik túrlerinen biri ústinlik etedi.
* tematikalıq, ol jaǵdayda barlıq atalǵan ilajlar bir tema menen birlestirilgen, mısalı: " ne jaqsı hám ne jaman? ", " ıytlar hám pıshıqlar haqqında" hám basqalar.
* kompleks-kórkem óner sintezi qollanıladı, kórkem óner túrleridiń ayriqsha qásiyetleri (teatr, xoreografiya, poeziya, muzıka, súwret), zamanagóy texdikalıq qurallar (audio, video materiallar) haqqında túsidik beriledi. Kórkem iskerligidiń barlıq túrleri birlestirilgen, ózgeriwshen, dóretpeler degi jaqınlıq hám ayırmashılıqlar, hár bir kórkem óner turiding ekspresivligi quralları, suwretti ayriqsha tárzde etkazadi.
* integraciyalasqan, bul erda tekǵana kórkem, bálki basqa hár qanday iskerlik de tiykarǵı iskerlik túri retinde isleydi.
* spektakldı yamasa onıń bólek bólimlerin óndiriske tayarlanǵan " juwırıw" ámelge asırilatuǵın shınıǵıwlar. Sabaqlardı shólkemlestiriwde sonı este tutıw kerek, qálew hám qızıǵıwshılıqsız úyredilgen bilim hám kónlikpeler mektepke shekem jastaǵıbalalardıń bilim aktivligin xoshametlantirmaydi.
Mektepke shekem jastaǵıbalalar kórkem óner dóretpelerin aqıl etiw, túsidiw hám sezimiy juwap beriw ushın úlken múmkinshiliklerge iye (n. A. vetlugina, l. S. vygotskiy, a. v. Zaporojets, t. S. Komarova hám basqalar), olar sizdi qáweterge saladı, belgiler hám waqıyalarǵa muńlas boladı. Teatr iskerligi balanıń sezim - sezimlerin, tájiriybelerin, sezimiy jańa ashılıwların rawajlandırıw dáregi bolıp, onı ruwxıy baylıq menen tanıstıradı, empatiyadi rawajlandırıwdıń eń zárúrli quralı -balalardıń birgeliktegi iskerligin shólkemlestiriw ushın zárúr shárt esaplanadı. Teatr kórkem óneridiń sintetik tábiyaatı málim bir saqna kórkem ónerin aqıl etiw hám hár qıylı dóretiwshilik háreketlerdi (nátiyjeli, atqarıw etiwshi, dizayn) ámelge asırıw qábiletin birlestirgen aktiv, individual process retinde isleydi. Bunday sintez balalardıń sezimiy tarawı hám ijodidi rawajlandırıw hám jetilistiriw ushın sharayat jaratadı. Biraq, haqıyqıy turmısda, qaǵıyda jol menende, ol buz'ladı (e. A. Dubrovskaya). Bul tómendegishe kórinetuǵın boladı:
* mektepke shekem jastaǵıbalalarda teatr kórkem ónerin aqıl etiw tájiriybesi joq. Teatrga kirisiw ǵalabalıq xarakterge iye emes hám balalardıń úlken bólegi ob'ektiv (bul tarawda teatrlarding joq ekenligi) hám sub'ektiv sebeplerge kóre (úlkenler bul kórkem óner túri menen tanısıw zárúr ekenligin kem bahalaydilar) bul kórkem óner túrinen sırtda qaladılar.;
* balalar baqshasıda hám shańaraqta teatr menen tanısıwdıń sistemasızligi hám júzeki tábiyaatı ámeldegi bolıp, bul balalarda arnawlı bilimsiz saqnalastırılǵan shıǵarmanı aqıl etiw múmkinshiligi ideyasın qáliplestiredi, bul bolsa keyidirek kórkem óner túrlerin biykarlaw etiwge alıp keledi, olardıń aqıl etiliwi olardıń ayriqsha tilin biliwdi talap etedi;
* balalardıń teatrlashtirilgan oyınları improvizatsiyading baslanıwiyligi hám " qulashi", suwretti jaratıw ushın isletiletuǵın ekspressivlik qurallarınıń jarlılıǵı hám basqalar menen xarakterlenedi.;
* oqıtıwshılardıń teatr kórkem ónerin aqıl etiw hám balalar teatr iskerligin rawajlandırıw procesin basqarıwǵa tayınlıǵı joq.