Respublihasi

Shovqin xo‘ndiruvchi qurilmalar

.hovqin so‘ndiruvchi qurilmalar ovoz signallarini yozish qayta eshittirish qurilmalari yoki uzatish kanali chiqishida signalning shovqinga bo‘lgan nisbatini yaxshilash uchun mo‘ljallangan bo‘lib, ikki turda bo‘ladi: xtatik va dinamik (adaptiv) shovqin so‘ndiruvchilar.

.tatik shovqin so‘ndiruvchilarning parametrlari kirish signaliga bog‘liq

bo‘lmagan holda ish jarayonida

d)
4.8-rasm. Inersionsiz sath chegaralagich: a va b — sxemalari,

d — chegaralangan signal diagrammasi.

^Uchiq
0

a)

^Ukir

o‘zgarmay qoladi. Adaptiv shovqin so‘ndiruvchilarning parametrlari kirish signaliga bog‘liq holda o‘zgaradi. 4.9- rasmda siquvchi va kengaytiruvchi kompander shovqin so‘ndiruvchining amplituda tavsifi (a) va uning sath diagrammasi (b) ko‘rsatilgan.

^{G K} Bundan tashqari, polosali «Dolbi A», «Dolbi B» shovqin so‘ndiruvchilar mavjud bo‘lib, ular haqida batafsil ma'lumotlar adabiyotlarda berilgan.

Inersion avtomatik sath boshqargichlarni baholash uchun ikkita dinamik tavsif belgilangan: ishlash (o‘rnatilish) vaqti va tiklanish vaqtlari.

Ishlash vaqti t manbadan berilgan signal nominal qiymatidan 6 д@ ko‘p bo‘lgan vaqtdan, chiqishdagi sathi nominal qiymatga nisbatan 6 д@ dan 2 д@ gacha kamayguncha o‘tgan vaqtga aytiladi (4.10-a rasm).
i


4.9-rasm. .iquvchi va kengaytiruvchi kompander shovqin so‘ndiruvchining amplituda tavsifi (a) va uning sath diagrammasi (b).

Hompander uzatish kanalining kirishiga ulangan siquvchi C (kompressor) va kanalning chiqishiga ulangan kengaytiruvchi K (ekspander) dan iborat.

.iquvchi C va kengaytiruvchi K lar inersion bo‘lganligi uchun ularning amplituda tavsiflari qurilmalar ishi barqaror- ligiga bog‘liq.

Kengaytiruvchilarning kirish va chiqishdagi kuchlanishlarining o‘zaro bog‘liqligini darajali funksiya orqali yozish mumkin:

4.10-rasm. Chegaralagich (a) va shovqin so‘ndirgich (b) lardagi o‘tish jarayonlari.

U =U

• 
  y ; U
  

=U · y

(4.11)

chiq.c

kir.c c

chiq.k

kir.k k

Tiklanixh vaqti t_t

manbadan chiqayotgan signal sathi 6 д@ dan

y va y — siquvchi va kengaytiruvchi koeffitsiyentlari.

c k

Odatda, ovoz eshittirishda y = 0,5 va y = 1 ga teng deb qabul qilingan. C va K larni ketma-ket ulaganda U_chiq.s=U_kir.k sababli kompander tizimida buzilishlar bo‘lmasligi sharti quyidagicha aniqlanadi:

c k

· y =1 (4.12)
k

y

c


nominal 0 д@ gacha kamayguncha o‘tgan vaqt bilan, chiqishdagi

sathi nominal qiymatga nisbatan 6 д@ dan 2 д@ gacha oshgungacha o‘tgan vaqt o‘rtasidagi vaqt. .hovqin so‘ndirgichlar uchun ishlash vaqti deb, foydali signal o‘chirilganda kuchayishning pasayishi, tiklanish vaqti deb esa, foydali signal ulanganda kuchlanishning oshishiga aytiladi (4.10-b rasm). Chegaralagichlar uchun ishlash

vaqti t_u=1,5 s. Nutq signallari kompressorlari uchun t_u=1÷2 ms; t_t=300 ms.

3.