Respublihasi

bob. TOVUSH SIGNALLARINI QAYTA ISHLASH

4.1. Tovuxh exhittirixh xignallarini qayta ixhlaxh maxalalari va uxullari

Ko‘pchilik hollarda eshittirish kanali va signali tavsifnoma- larining nomutanosibligi tufayli kanalning amplituda chastota tavsifnomasi (ACHT) ni korreksiyalash yo‘li bilan tekislash zarurati tug‘iladi.

Tovush eshittirish signalining dinamik diapazoni D_c, ovoz

uzatish kanali dinamik diapazoni D dan birmuncha katta, D ?D

k c k

Hozirgi vaqtda MDH mamlakatlarida 40 ga yaqin sinxron eshittirish tarmoqlari ishga tushirilgan bo‘lib, ularda 150 dan ziyod radioeshittirish stansiyalari bor.

Nazorat xavollari

1. 
   Tovush eshittirish tizimining asosiy vazifasi nimadan iborat?
   
2. 
   Tovush eshittirish elektr kanaliga ta'rif bering.
   
3. 
   Tovush eshittirish kanali va traktlarining qanday sifat ko‘rsatkichlarini bilasiz?
   
4. 
   Mahalliy ovoz eshittirish markazi struktura sxemasini chizing.
   
5. 
   Tovush yozishning asosiy vazifalarini sanab o‘ting.
   
6. 
   Qanday magnit kanallarini bilasiz?
   

bo‘lganligi uchun qo‘lda boshqariladigan yoki avtomatik sath

boshqargichlari yordamida signal sathlarini siqish D_c D yoki chegaralash zarurati tug‘iladi. Ko‘p hollarda televideniye

k


studiyalarning reverberatsiya vaqti optimal reverberatsiya vaqtidan ancha kichik. Undan tashqari, adabiy-dramatik, radio va teleeshittirishlarda taqlid etish, ya'ni eshittirishlarni boshqa ovozda pastroq yoki balandroq takrorlash zarurati tug‘iladi. Buning uchun kanaldagi asosiy signalga reverberatordan o‘tkazilgan signalni qo‘shib, kanalning chiqishida reverberatsiya yoki optimal reverberatsiya vaqti o‘zgartirilgan signal olinadi.

.hunday qilib, ovoz eshittirish elektr kanali sxemalari yordamidagi o‘zgartirishlardan tashqari, kanal bilan signal parametrlarini moslashtirish uchun qo‘shimcha o‘zgartirishlar kiritish zarur.

Ta'kidlab o‘tish zarurki, signallarning barcha o‘zgartirilishi kanalga ulangan maxsus moslamalar yordamida amalga oshiriladi.

.ignalni “qayta ishlab” unga istalgan (foydali ma'noda) tus berish mumkin.

.ignallarning amplituda-chastota tavsifnomasini (ACHT) korreksiyalashning keng tarqalgan usuli, korreksiyalovchi konturlar qo‘llashdir. Amplituda-chastota tavsifnomasiga ta'sir etishning yana boshqa usuli, signal sathi va dinamik diapazonini boshqarishdir.

Akustik signallar mikrofon yordamida elektr signallariga o‘zgartiriladi. Mikrofon chiqishidagi kuchlanish bir necha mik- rovoltni tashkil etgani uchun ular mikrofon transformatori va kuchaytirgichi yordamida kuchaytiriladi va maxsus usulda qayta ishlanadi.

.ignallarni qayta ishlash deganda, eshittirishlarni uy sharoitida tinglaganda tovush kuchi shu eshittirishlarni konsert zallaridagi tinglangandagi tovush kuchi qiymatlaridan kichik bo‘lganligi, ya'ni signalning “akustik kelajagi” yo‘qolganligi tushuniladi.

.hularni inobatga olgan holda eshittirish signallariga oldindan ko‘zlangan maxsus o‘zgartirishlar kiritish lozimki, natijada tinglovchida yo‘qolgan “akustik kelajagi”ni qayta tiklash, jonli taassurotlarni yaratish, chastota buzilishlarini korreksiyalash, tembr sadolari rang-barangligini o‘zgartirish, shovqin sathini pasaytirish, signallarning dinamik diapazonini yo‘l qo‘yilgan chegaragacha siqish tushuniladi.

Foydali signal parametrlari o‘zgarishiga bog‘liq holda signallarni qayta ishlash quyidagi turlarga bo‘linadi: signal spektri bo‘yicha (chastotali); signal sathi bo‘yicha (dinamikli), shovqin so‘ndiruvchi va maxsus taassurotlar yaratish.

Bunday qurilmalarning aksariyat qismi ovoz rejissori pultida joylashgan yoki u bilan bog‘liq. Bundan tashqari, signallarni qayta ishlash qurilmalari, ya'ni sathni avtomatik boshqargichlar va chastota korrektorlari, aloqa kanallariga va radiouzatish stansiyasining kirish qismiga o‘rnatiladi.