Respublihasi

Televizion xignali, uning tarkibi va xpektri

Uzatiladigan tasvir to‘g‘risida batafsil ma'lumot to‘plagan elektr signali tasvir signali deb ataladi. Tasvir signali bir qutbli impuls ko‘rinishidagi signallardan tashkil topgan (ularni qiymati vaqt o‘qiga nisbatan manfiy yoki musbat tomonga o‘zgarishi mumkin). Bir qutbli signallar albatta doimiy qiymatga ega.

Tasvirni yoyish qonuniyatiga binoan bir satrdan ikkinchi satrga va bir kadrdan ikkinchi kadrga o‘tish davrida, pardada xalaqit beruvchi tasvir ifodalanmasligi uchun, tasvir signaliga so‘ndiruvchi impulslar kiritiladi. Bunday yig‘indi signallar to‘liq tasvir signali deb ataladi.

Fotoelektr o‘zgartirgichning chiqishidan olinayotgan videosig- nalning qiymati vaqtning funksiyasi hisoblanadi va uzatilayotgan tasvir elementlarining yoritilganligiga to‘g‘ri proporsional bo‘ladi, masalan, 6.5-rasmda ko‘rsatilgan oq-qora tasvir uchun eng yuqori sath oq rangga, quyi sathi esa qora rangga, oq va qora ranglarning orasidagi ranglarga kulrangning gradatsiyalari mos keladi.
Kulrang

a)
qora oq

b)

6.5-rasm. Videosignalni shakllantirish:

a — uzatilayotgan tasvir, b — a-a satrni yoyishdagi signal shakli.

Qabul qilingan signal orqali tasvirni tiklash uchun to‘liq tasvir signalidan tashqari, sinxronlovchi impulslar talab qilinadi. Ular satr va kadr sinxroimpulslardan iborat.

.atr va kadr sinxron impulslar yig‘indisi sinxrosignal bilan biriktirilib, to‘liq televizion signalni tashkil qiladi. To‘liq tasvir signali

vaqt o‘qining bir tomonida joylashadi, ikkinchi tomoniga esa sinxrosignal joylashtiriladi. To‘liq televizion signal, satr tashlab yoyish rejimida yana murakkablashadi. Kadr ko‘rinishi vaqti oralig‘ida, kadr sinxroimpulslari oldida va orqasida qo‘shimcha tekislovchi impulslar joylashtiriladi. Bundan tashqari, kadr sinxroimpulsiga qirqib oluvchi impulslar joylashtiriladi.

Bir kadr davomiyligi T , orqaga qaytish vaqti T , (kadr yoyish

To‘liq televizion signalning amplitudasi 1 voltga teng, bundan 0,7 volt tasvir signal amplitudasi, sinxrosignal uchun esa 0,3 voltni tashkil qiladi. .o‘ndiruvchi sathga nisbatan signalning qora sathi 5 % baland olinadi va bu oraliq qo‘riqlovchi oraliq deyiladi.

.ignalda tasvir to‘liq ifodalansa, uni uzatishda imkon boricha shovqin va buzilishlar kiritilmasa hamda yoyish tezligi doimiy saqlansa,

uning sifati tasvir signalining tiklanishida sezilarli darajada saqlanadi.

vaqti uchun =

k

/T ) satr aktiv vaqtida (1-)T

k

ga teng (bizda

Tasvirni elektr signalida to‘liq ifodalash uchun optik tasvirni signalga

kgi k z

qabul qilingan standart bo‘yicha T =H=64 mkc, =0,1875), kadr
z


va signalni optik tasvirga aylantirgichlarning amplituda va chastota

sinxroimpuls doimiyligi  , satrniki esa 

(standart bo‘yicha

tavsiflari chiziqli ravishda o‘zgarishi lozim.

k g

 =3H=192 mkc,  =4 mkc) ga teng deb olingan. Tekislovchi va

O‘qish va yoyish aperturalarining o‘lchami iloji boricha kichik

k g

qirqib oluvchi impulslar chastotasi 2 , davomiyligi 
z

g

belgilanadi.

Televizion signali quyidagi qismlardan tashkil topgan:

1. 
   Video (ravshanlik) signali.
   
2. 
   .atr va kadr so‘ndirish impulslari (..I' va K.I').
   
3. 
   .atr va kadr sinxroimpulslari (..I i K.I).
   
4. 
   K.I dagi ikkilangan satr chastotali qirqimlar.
   
5. 
   Muvozanatlovchi impulslar.
   
6. 
   Ravshanlik signalining o‘zgarmas tashkil etuvchisi.
   

deb

bo‘lishi signalning buzilishlarsiz tiklanishini ta'minlaydi. Yoyilishda bir xil tezlik va masshtab bo‘lishi shart. Apertura o‘zgargan sayin signaldagi keskinlik pasayadi, tasvir mayda qismlari signalining amplitudasi haqiqiy qiymatidan pasayadi, o‘ta kichik (apertura o‘lchamining yarmiga teng va undan kichik) qismlardagi signal o‘zgarmas yoki o‘zgarishi shovqin qiymati bilan teng bo‘lgan doimiy qiymatga aylanadi.

Barcha turdagi signallar qatori televizion signal ham o‘zining spektriga ega. TV signal spektri diskret chiziqli spektr bo‘lib, uning

.atr va kadr davrlari uchun to‘liq televizion signalning shakli 6.6-rasmda keltirilgan.
^Uc To‘liq TV signal

_ssi Oq sath

atrofida yon chastota polosali signallar ko‘rinishida yetarlicha qisqa satr chastotasining garmonikalari to‘plangan (6.7-rasm), ular rasmda pasayib boradigan vertikal yoyilmani va tasvir detallarining harakatini tashkil etadi.

Bunda uzatilayotgan tasvir haqida ma'lumot eltuvchi diskret

_a) ssi

10mks
Tsatr (H)

Ravshanlik signali
Qora sath
100%

70%


.inxronizatsiyani so‘ndirish sathi
30%

.inxronizatsiya

energiya zonalari hosil bo‘ladi, bu zonalarning energiyasi satr chastota garmonikalari tartibining ortishi bilan kamayib boradi. 6.7-rasmda videosignalning spektri keltirilgan.

4—8 mks 64 mks

satrlar

signali

ksi'


1.6 ms

.atr chastota garmonikalari

b)
^ssi Muvozanatlovchi impulslar

Tkadr 20 ms

312.5 satr
ksi 192 mks

6.6-rasm. .atr (a) va kadr (b) davrlari uchun to‘liq televizion

signalning shakli. ^{6.7-rasm. Videosignal spektri.}

3.