Respublihasi

Taxvirni yoyuvchi qurilmalar

TV tasvirni yoyish elektron nurni biror qonun bo‘yicha og‘dirish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Ko‘pchilik zamonaviy kineskoplarda induktiv g‘altaklar asosida elektromagnit tizimli

_K og‘dirish qo‘llaniladi. Bunday tizimning ekvivalent sxemasi quyidagi

ko‘rinishda bo‘ladi.
FE

_{I Ry} U_c=I_cR_y
c

b)
^Ua ^d)

6.12-rasm. Oniy ta'sir tizimida signalni hosil qilish.
Bunda hosil bo‘ladigan tokning oniy qiymati fotoelementga tushayotgan yorug‘lik oqimiga proporsional bo‘ladi. K kalitning

ulanishi hisobiga R_y yuklamada fotoemitsiya toki hosil bo‘ladi. 6.13- rasmda zaryad yig‘ish usulida ishlaydigan signal hosil qiluvchi sxema ko‘rsatilgan.
ANOD

FE1 C1
e)

a)
Lk, Ck, rk — f) Og‘diruvchi g‘altakning induktivligi, sig‘imi va aktiv qarshiligi

6.14-rasm. Og‘diruvchi g‘altaklarda og‘diruvchi tokni shakllantirish.

F

FE

U_a ^a)

C_e

K

R

I


^c _y U_c

Obyektiv

Yoyish nurining toki

U_a

FE2 C2 FE3 C3

.P
C _p

FE_p c
U

R_y

b)
Agar sig‘imning ta'siri hisobga olinmasa, u holda g‘altaklarga beriladigan boshqaruvchi kuchlanish quyidagicha ifodalanadi:
U_k = U_L+ U_r = L_kdi/dt + r_ki.

Og‘diruvchi g‘altaklarda arrasimon tokni olish uchun ularga signalning arrasimon va impulsli tashkil etuvchilarini berish kerak bo‘ladi.

k k

6.1S-rasm. Yorug‘lik energiyasini yig‘ish prinsipi: a — ekvivalent sxemasi; b —TV tizimining zaryad yig‘ish moduli.

r >>ωL bo‘lsa, bunda qo‘yilgan kuchlanish arrasimon shaklga ega bo‘lishi kerak.

r <<ωL , — kuchlanish impuls shakliga ega bo‘lishi kerak, bunda

k k

uning shakli tokning hosilasidan aniqlanadi.

ωL r

— kuchlanish impuls-arrasimon shaklga ega bo‘lishi

k k

kerak, bunda ularning orasidagi bog‘lanish L_k va r_k qiymatlari bilan aniqlanadi.

Televideniyeda TV tasvir satr va kadr bo‘yicha yoyiladi.
To‘g‘ri yo‘li


.atr bo‘yicha yoyishning asosiy xususiyati uni ishining yetarlicha katta 15625 Fц chastotasi hisoblanadi, bunda qoidaga muvofiq r <ωL

k k

va og‘diruvchi g‘altaklarda arrasimon shakldagi tokni shakllantirish
h

uchun kuchlanishning impulsli shakli talab etiladi (6.14-d rasm). Buning uchun satr yoyishning ikki tomonlama kalitli chiqish qurilmasi eng oddiy va samarali hisoblanadi. 6.15-rasmda oq-qora kineskop satr yoyish generatorining amaliyotda qo‘llaniladigan sxemasi keltirilgan.

6.16-rasm. .atrni chiziqli yoyish.

6.15-rasm. Oq-qora televizorning satrni yoyish qurilmasining sxemasi:

CHFA. —chastotani fazali avto sozlash; BG — beruvchi generator;

.CHR — satr chiziqliligi regulatori; CH.T — chiqish satrlari transformatori; OT — og‘diruvchi tizim.

.atrni yoyilishida elektron nurning to‘g‘ri va teskari yo‘li bir- biridan farqlanadi. To‘g‘ri yo‘lida (yurishning aktiv qismi) videoaxborotni olish yoki akslantirish sodir bo‘ladi, bu holda nur chapdan o‘ngga va bir vaqtning o‘zida yuqoridan pastga harakat qiladi, teskari yo‘lida (passiv qismi) esa keyingi satr yoyilishi uchun orqaga qaytadi (6.16-rasm).

Kadr yoyish moduli satr yoyish modulidan ancha kichik bo‘lgan chastotada (50 Fц) ishlaganligi sababli, ularning generatorlari tuzilishida satrli yoyishnikiga nisbatan farq bor.

Yoyishning to‘g‘ri yo‘lida kadr g‘altaklarining reaktiv tashkil etuvchilarini hisobga olmasa ham bo‘ladi, bunda chiqish kaskadi aktiv yuklamadagi kuchaytirgich sifatida ishlaydi. Bu holda og‘diruvchi g‘altaklarga arrasimon kuchlanish beriladi, arrasimon kuchlanishning .-korreksiyasi esa oddiy nochiziqli yoki chastota- bog‘lanishli teskari aloqa zanjirlarining qo‘llanilishi hisobiga erishiladi. Kadrning orqaga qaytish vaqtida nisbatan katta induktivlikning mavjudligini hisobga olish kerak bo‘ladi, bunda orqaga qaytish vaqti qanchalik kichik bo‘lsa, shuncha ta'minot kuchlanishining katta bo‘lishi talab etiladi, ya'ni FIK shuncha kichik bo‘ladi. 6.17-rasmda kadr yoyish moduli chiqish kaskadining umumlashtirilgan sxemasi keltirilgan.

qoldirmasligi, qabul qilish trubkasida esa ekranni qayta yoritish bo‘lmasligi va tasvirni ravshanligi kamaymasligini ta'minlaydi.
qol

Har bir satr va har bir kadrdan keyin orqaga qaytish vaqtida maxsus sinxronlash impulslari uzatiladi, bu impulslar uzatuvchi va qabul qiluvchi qurilmalarida yoyishning satr va kadr bo‘yicha koordinata boshi bilan bog‘lanishini aniqlaydi.

.inxronlashning aniqligi va satr hamda kadr yoyish tezli- gining bir me'yorda bo‘lishi qabulda va uzatishda tasvir detallarining geometrik jihatidan mos ko‘rsatilish aniqligini belgilaydi (6.18-rasm).
qol

TV signal
Prinsipial sxemasi Tok va kuchlanish shakli

1. 
   b)
   

6.17-rasm. Kadr yoyish moduli chiqish kaskadining umumlashtirilgan sxemasi.

3.