Respublika ilmiy-amaliy anjumani

1-SHO‘BA. 
TA’LIMDA INFORMATIKA VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI:
MUAMMO VA YECHIMLAR. 
 
Zamonaviy ta’limda tinkercad ta’lim dasturidan 
 foydalanish afzalliklari. 
 
Sevinov Jasur Usmonovich 
t. f. d. professor, Toshkent davlat texnika universiteti. 
Xamrakulov O‘tkirbek Sharobidin o‘g‘li 
assistent, Toshkent davlat texnika universiteti. 
 
Hozirgi texnologiya asri zamonaviy dasturlar bilan chambarchas bog‘liqdir ko‘plab 
ixtirolar, robototexnika olamidagi taraqqiyot yoshlarda katta qiziqish uyg‘otmoqda. 
Maqolaning asosi Tinkercad dasturi bo‘lib, u 3D-modellarni yaratish va ularni 3D bosib 
chiqarish yordamida haqiqiy loyihaga aylantirish imkonini beradi. Bu esa tadqiqotchining 
ijodiy, intellektual va kommunikativ rivojlanish uchun imkoniyat yaratadi va bu dasturni 
o‘rganish aniq, tabiiy va texnika fanlar bo‘yicha bilimlarni sifat jihatidan yaxshilaydi va 
kelajakda o‘zini yuqori talabchan xodim sifatida faoliyatini amalga oshirish uchun zarur 
shart-sharoitlar bilan ta’minlaydi. 
Biz bilamizki texnologiya asrida hozirgi yosh avlodni dangasalik boshqaradi, 
shuning uchun hayotni osonlashtiradigan yangi texnologiyalar yaratilmoqda. Robotlar va 
texnologiyalar ko‘pchilik odamlarning kundalik hayotining ajralmas qismiga aylanib 
bormoqda. Ixtirochilik har bir insonda yashaydi, lekin ijodkorlikni amalga oshirishga 
to‘sqinlik qiladigan jihatlar ko‘p. Bularga misol sifatida noqulay moliyaviy ahvol, uzoq 
loyihalash muammosi va amalga oshirish uchun zarur jihozlar va joy yo‘qligidir. Bu 
muammolarni bartaraf qilishda bir nechta dasturlarni misol qilishimiz mumkin, shu 
dasturlarning biriga misol qilib Tinkercad dasturini misol qilishimiz mumkin bu 
dasturning bepul muharriri va uni sotib olish va ishlatish uchun ro‘yxatdan o‘tishning 
oson usuli mavjudligi bilan boshqa dasturlardan ajralib turadi.
Tinkercad - bu 3D ob’ektlar bilan ishlash uchun modellashtirish muhiti va elektron 
sxemalar yaratish imkoniga ega visual dastur hisoblanadi va hozirda bu dastur Autodesk 
[1] ga tegishli hisoblanadi. 
Har qanday qurilmaning kamchiligi bo‘lgani kabi bu dasturning ham asosiy 
kamchiligi mavjud bunga misol dasturning ingliz tilida taqdim etilishi, bu esa albatta ishni 
murakkablashtiradi, chunki til cheklovlari mavjud sharoitlarda bundan foydalaninshning 
bir qancha muammolarini keltirib chiqarishi mumkin. Shu sababli, ko‘pchilik 
foydalanishning dastlabki bosqichida o‘z loyihasini yaratish uchun ajoyib imkoniyatni 
rad etadi va bu bir qancha murakkabliklarni keltirib chiqaradi. Quyida dasturning ushbu 
versiyasi haqida ko‘proq bilib olamiz. Boshqa versiyalar ham bor, lekin ular ma’lum 
moliyaviy investitsiyalarni va bir qancha tushunarsiz muammolarni keltirib chiqarish 
ehtimoli yuqoriroqdir.

---

2
4
.6.
2
02
3
 “Informatika va axborot texnologiyalarining dolzarb muammolari”
 
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY
ANJUMANI 
“Informatika va axborot texnologiyalarining dolzarb muammolari”
6 
Shuni ta’kidlash kerakki, Tinkercad dasturi haqida ko‘plab Internet-resurslar 
mavjud, bu esa albatta dasturning tarkibiy qismlarini yaxshiroq tushunishga yordam 
beradi. 
Zamonaviy ta’limning asosi tizimli-faol yondashuv bo‘lib, u ko‘proq darajada 
mustaqil o‘rganishni nazarda tutadi. Biz ushbu dasturni universitetda o‘qitiladigan 
robototexnika o‘quv kursi doirasidan tashqarida sinab ko‘rdim. Saytda ro‘yxatdan o‘tish 
orqali vizual laboratoriya xonasiga ega bo‘ldik. Internet manbalaridan foydalanib 
boshqaruv paneli bilan tanishishga murojaat qilamiz, bu esa bizga u yoki bu vosita nimani 
anglatishini tushunamiz va dasturga o‘rnatilgan darslarni ko‘rib chiqamiz. Shundan so‘ng 
foydalanuvchi sifatida o‘z modelimizni yaratish imkoniyatiga ega bo‘lamiz.
Tinkercad dasturi orqali ixtirochi 3D-modellar yaratuvchisi sifatida sinab ko‘radi 
va Dmitriy Gorkiyning elektron nashrini o‘qib chiqib[2], biz muharrirning asosiy 
afzalliklari deb hisoblagan quyidagi asosiy fikrlarni ta’kidlab o‘tamiz: 
-Bepul foydalanish, siz faqat dasturni yuklab olishingiz kerak, bu qiyin
emas va oddiy ro‘yxatdan o‘tishdan o‘tib faol foydalanuvchiga aylaning; 
-Qulay interfeys, katta mablag‘ sarflashning hojati yo‘q har bir vositadan to‘g‘ri 
foydalanish va uning funktsiyalari haqida bosqichma-bosqich aytib beradigan bir nechta 
saytlar tufayli foydalanish bo‘yicha ko‘rsatmalarni tahlil qilish vaqtini yuzaga keltirish; 
-Dasturning o‘zida tez yordam beradigan darslar mavjud bo‘lib Tinkercad
dasturini qanday ishlashini tushunish uchun qulay hisoblanadi. Bu esa ixtirochida yangi 
g‘oyalarni ilgari surishda katta ro‘l o‘ynashi va kelajakda yangi ixtirolarni amalga 
oshirishda juda katta omil hisoblanadi. 
1. Robotatexnik asboblardan foydalanish qulayligi tufayli uch o‘lchamli
modellarni muammosiz yaratish; 
2. Modelni turli burchaklardan ko‘rish imkonini beruvchi va uning batafsil
tuzilishini ko‘rib chiqish imkoniyatini beruvchi qulay ish muhiti; 
3. Dasturning o‘zi taqdim etadigan modellarning katta ma’lumotlar bazasi va
tahrirlash uchun mavjud foydalanuvchi modellari mavjud; 
4. O‘z mahsulotingizni modellashtirgandan so‘ng dasturdan 3D bosib
chiqarishni vujudga kelishi. 
Yuqoridagilarning barchasi muharrirni keng doiradagi foydalanuvchilar uchun 
ochiqligi qiziqarli bo‘ladi va kamchiliklarni bartaraf etish uchun muhim hisoblanadi. 
Ijtimoiy tarmoqlarda hamjamiyatlar yaratilmoqda, bunga misol "TINKERCAD - 3D real 
vaqt muharriri" [3] - dunyoga mashhur «ВКонтакте» tarmog‘ida yaratilgan guruh 
hisoblanadi. Unda ushbu dastur foydalanuvchilariga qaror haqida maslahat beriladi 
modellarni yaratishda yuzaga keladigan muammolar, muharrir bilan ishlashda o‘z 
taassurotlari va yutuqlari bilan o‘rtoqlashish imkoniyatiga ega hisoblanadi. Bunda 
ixtirochilar umumiy loyihalarni yaratadilar, keyinchalik ular 3D printer yordamida 
hayotga tatbiq etiladi.
Bu maqolada amalga oshirilgan loyiha ishining natijasi - uch o‘lchovli dizayn 
uchun eng qiziqarli dastur bilan mustaqil ravishda tanishish, tayyor modellardan 
foydalanish va ixtirochida loyihalash ko‘nikmalariga ega bo‘lish, bu esa fazoviy 
fikrlashni rivojlantirishga yordam beradi. Har daqiqada hayotimizga tobora ko‘proq yangi 
texnologiyalar kirib keladi va biz ular bilan hamqadam bo‘lishimiz kerak, chunki har bir 

---

2
4
.6.
2
02
3
 “Informatika va axborot texnologiyalarining dolzarb muammolari”
 
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY
ANJUMANI 
“Informatika va axborot texnologiyalarining dolzarb muammolari”
7 
kishi o‘z kelajagini yaratishi mumkin faqatgina talabgir muvaffaqiyatli dasturlardan 
foydalansagina, o‘zini muvaffaqiyatli ixtirochilik imkoniyatlarini oshirishi mumkin. Bu 
esa bugungi vaqtda kompyuter texnologiyalari va robototexnika sohasida yaxshi bilimga 
ega bo‘lgan mutahasislarga talab borligini bildiradi.