Respublika ilmiy-amaliy anjumani

 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
 
1. Tinkercad- Викиреальность. История создания программы и её возможности 
[электронный ресурс] – Режим доступа: http://www.wikireality.ru/wiki/Tinkercad. 
2. Горьков Дмитрий. Электронная книга Tinkercad. Для начинающих. Подробное 
руководство по началу работы в Tinkercad. Издательство: 3D-Printnt. Размер - 20.7 
Мб. 
3. Неофициальное сообщество в социальной сети «В контакте». TINKERCAD - 3D 
редактор реального времени» [электронный ресурс] – Режим доступа: 
https://vk.com/tinkercad
. 
Ўргатувчи электрон муҳитни яратиш қўйиладиган методик талаблар. 
 
п.ф.д.доц. М.Махмаражабов
1
, Р.Тўраев
2 
Низомий номидаги ТДПУ доценти
1
,
 
Термиз педагогика институти ўқитувчиси
2 
 
Аннотация: Мақолада ўргатуви электрон муҳит, ўргатувчи электрон 
муҳитни яратишга методик талаблар келтириб ўтилган. Ўз навбатида ўргатувчи 
электрон муҳит мақсадига кўра турларга бўлинишлари тўғрисида маълумот 
берилган. 
Калит сўзлар: Ўргатувчи электрон муҳит, методик талаб, мақсадига кўра 
турлар. 
Ўргатувчи электрон муҳит - ўқув материалини, уни ўзлаштириш учун зарур 
бўлган вазифаларни ва уларни амалга ошириш ва назорат қилиш бўйича 
кўрсатмаларни ўз ичига олган ўқув жараёнининг тўлиқ тавсифлайди. Қоида 
тариқасида, ўқув дастури ўқув материалининг нисбатан кичик бўлимлари тўплами 
шаклида расмийлаштирилиб, назорат саволи, топшириқ ёки ўқувчининг кейинги 
ҳаракатлари тўғрисида кўрсатма билан якунланади. 
Таснифлаш учун асос одатда ўқувчиларнинг дастурлар билан ишлашдаги 
таълим фаолияти хусусиятлари ҳисобланади. Кўпгина муаллифлар ўқув 
дастурларининг тўрт турини ажратиб кўрсатадилар [2]: 
• ўқитиш ва назорат қилиш; 
• мураббийлик; 
• тақлид қилиш ва моделлаштириш; 
• тарбиявий ўйинлар 
Web дастурлаш учун ўргатувчи электрон муҳит моделини тавсифлаш учун 
Web дастурлаш бўйича компьютер ўргатувчи электрон муҳитини яратиш ва ундан 

---

2
4
.6.
2
02
3
 “Informatika va axborot texnologiyalarining dolzarb muammolari”
 
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY
ANJUMANI 
“Informatika va axborot texnologiyalarining dolzarb muammolari”
8 
фойдаланиш бўйича услубий талаблар рўйхати қуйида келтирилган каби ишлаб 
чиқилди ва асосланди: 
1. Ўргатувчи электрон муҳитни ишлаб чиқиш ва ундан фойдаланиш асосий 
дидактик принципларга асосланган бўлиши керак: илмий характер, тизимли 
характер, виждонлилик, равшанлик, ўқитишда фойдаланиш имконияти. Кўп 
жиҳатдан, бу ҳолда, улар Web дастурлашни ўқитиш методикаси учун анъанавий 
маънони сақлаб қоладилар, шу билан бирга, уларнинг бир қисмини Web 
дастурлашни компьютерда ўқитиш муаммоси билан изоҳлаш ўзига хос 
хусусиятларга эга. 
2.Ўргатувчи 
электрон 
муҳитнинг 
мазмуни 
меъёрий услубий асосларга асосланган 
бўлиши 
керак (компьютер 
дастури 
томонидан яратилган Web дастурлаш таълимининг мазмуни ва мазмуни 
тузилишига мос келиши керак). Ўргатувчи электрон муҳит таркиби Web дастурлаш 
ҳақидаги назарий ва долзарб таълимий билимларнинг шаклланишини таъминлаши, 
HTML, CSS, PHPлар бўйича бир қатор маълумотларни ўз ичига олиши, ўқув 
фаолияти усуллари тўғрисидаги материалларни ўз ичига олиши, ўқув ва 
ривожланиш предметлари, ўқувчилар томонидан ўзлаштирилишини когнитив 
фаолиятнинг ўз тажрибасида таъминлаши керак. Web билимларнинг ўзига хос 
хусусиятларидан келиб чиққан ҳолда Webни компьютерда ўқитиш анъанавий 
ўқитиш методлари ва компьютер дастури томонидан таъминланадиган ўзига хос 
усулларнинг комбинациясига асосланган бўлиши керак. 
3. Компьютер орқали ўқитиш усуллари фанни ўқитиш жараёнининг билим 
ва фаолият таркибий қисмларининг бирлигини, индивидуал билим фаолиятини 
ташкил этиш асосида таълим мазмунини ривожлантиришни таъминлаши 
керак. Мактаб ўқувчиларининг ушбу фаолиятини бошқариш усуллари билим 
вазифалари ва уларни амалга ошириш учун турли шаклларда маълумотларни 
тақдим этиш усулларидан фойдаланиш, шунингдек ўқувчиларнинг иш натижалари 
устидан босқичма-босқич назоратни амалга ошириш ва таркибни ўзлаштириш 
жараёнини тўғрилашдан иборат. Аввало, булар компьютер муҳитига ўтказилган 
ривожлантирувчи таълимнинг анъанавий усуллари. Бундан ташқари, Web 
дастурлашни ЎЭМ орқали ўқитишнинг услубий палитраси электрон 
технологияларнинг янги имкониятлари асосида яратилган техникалар туфайли 
кенгайтирилиши керак. 
4. Техник хусусиятларига кўра, ўргатувчи электрон муҳит компьютернинг 
интерактив режимидан фойдаланишга, унинг компьютер ва ўқувчи ўртасидаги 
муносабатларни ўрнатиш қобилиятига, ўқувчиларнинг билим фаолияти жараёнини 
бошқаришига, шунингдек, аудиовизуал ўқитиш воситаси сифатида компьютернинг 
потенциал имкониятларига асосланиши керак. 
Web дастурлашни ўргатувчи электрон муҳитнинг умумий услубий модели 
Web дастурлашни ўқитиш жараёнида компьютер ўқув дастурларидан 
фойдаланишнинг турли усулларини ҳисобга олади. Шунинг учун, компьютерни 
ўқитиш дастурларининг турли асосларга кўра мумкин бўлган таснифи кўриб 
чиқилмоқда. Демак, ўқув жараёнининг таркибидаги ўрни бўйича ўргатувчи 
электрон муҳит қуйидаги турларга бўлиниши мумкин: 

---

2
4
.6.
2
02
3