Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Aholining tabiiy o‘sishini belgilab beruvchi omillar
.
 

---

153 
O‘zbekiston Respublikasida mehnatda band bo‘lgan aholining iqtisodiyot tarmoqlari bo‘yicha 
taqsimlanishi (ming kishi) 
7.4-jadval 
Кo‘rsatkichlar 
Yillar 
2003 
2004 
2005 
2006 
2007 
2008 
2009 
2010 
2012 
Band bo‘lganlar soni, jami
9589,0 9910,6 10196,3 10467,0 10735,4 11035,4 11328,1 11628,4 
12224 
Iqtisodiyot tarmoqlari bo‘yicha 
Sanoat
1223,3 1283,9 
1347,5 
1402,4 
1445,5 
1486,7 
1513 
1540 
1590 
Qishloq va o‘rmon xo‘jaligi 
3063,0 3042,5 
2996,5 
2963,5 
2930,1 
3052,7 
2898 
3127 
3261 
Transport va aloqa tizimi
432,8 
461,0 
488,1 
506,9 
527,7 
550 
579 
604 
639 
Qurilish
763,3 
808,1 
848,5 
876,6 
910,1 
944,3 
1008 
1065 
1130 
Savdo, umumiy ovqatlanish, 
MTT tayyorlov sohalari 
815,0 
857,6 
903,9 
977,2 
1055,4 
1186,2 
1186 
1243 
1330 
Uy-joy va kommunal xo‘-
jaligi hamda aholiga maishiy 
xizmat ko‘rsatish sohasi 
285,4 
301,1 
316,4 
331,2 
346,4 
362,7 
382 
400 
433 
Sog‘liqni saqlash, jismoniy 
tarbiya va ijtimoiy ta’minot 
tizimlari 
654,4 
689,0 
735,5 
768,1 
801,4 
840,9 
866 
894 
924 
Ta’lim, madaniyat, san’at, fan 
va ilmiy ta’minot tizimlari 
1257,4 1321,0 
1385,1 
1434,1 
1481,8 
1568,2 
1573 
1610 
1643 
Moliya va kredit tizimi
50,4 
52,8 
54,2 
54,4 
58,4 
61,9 
64 
66 
66 
Boshqa sohalar
1719,6 1093,6 
1147,6 
1152,2 
1178,6 
981,8 
1259 
1079 
1208 
Davlat sektorlari, % da  
23,2 
23,1 
22,8 
22,4 
22,1 
21,6 
21,1 
20,7 
19.3 
Band bo‘lganlar soni, jami
9589,0 9910,6 10196,3 10467,0 10735,4 11035,4 11328,1 11628,1 
12224 
153

---

154 
O‘zbekistonda aholining tabiiy harakati
(1000 kishi hisobiga) 
7.5-jadval 
Кo‘rsat-
kichlar 
Yillar 
1
9
9
5
1
9
9
7
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
4
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
1
0
2
0
1
2
Tug‘ilish 29,8 
26 
22,3 20,5 20,4 20,9 20,5 20,7 21,1 22,4 21,4 
O‘lish 
6,4 
5,9 
5,3 
5,5 
5,3 
5,4 
5,0 5,2 
5,1 
4,9 
4,9 
Tabiiy 
o‘sish 
23,4 20,1 17,0 16,0 15,1 15,5 15,5 15,5 16,0 17,5 16,1 
 
 
 
 
 
 
Ish bilan to‘la 
bandlik 
Mehnatga layoqatli bo‘lgan va ishlashni xohlagan 
barcha 
kishilarning 
ish 
bilan 
ta’minlashini 
anglatadi. Shu bilan birga ish bilan to‘la bandlik 
bir tomondan iqtisodiyotda ishsizlikning tabiiy 
darajasi mavjud bo‘lishini inkor etmaydi, boshqa 
tomondan, bu mehnatga layoqatli barcha kishi-
larning ishlab chiqarishga jalb etilishi zarurligini 
bildirmaydi 
Ish bilan samarali 
bandlik 
Ishsizlik tabiiy ishsizlik darajasidan oshmasa 
samarali bandlik ta’minlangan hisoblanadi. Bunda 
ishlab chiqarilgan YaMM potensial YaMM dara-
jasiga teng bo‘ladi. Iqtisodchilar bu daraja 3-5% 
atrofida bo‘lishi kerak deyishadi. Bu miqdor turli 
mamlakatlarda obyektiv sharoit – ish kuchini 
safarbarligidan kelib chiqib, mazkur ko‘rsatkich-
dan farq qiladi. 
Mehnat resurslarining oqilona band bo‘lishi 
ulardan foydalanishning intensiv turiga tayanishni 
taqozo qiladi, xodimlarning, o‘z mehnati natija-
laridan to‘liq iqtisodiy manfaatdorligi ta’min-
lanishi zarurligini anglatadi. 

---

155 
3-§. Ishsizlik va uning turlari. Ishsizlik darajasini aniqlash 
Ishsiz deb, mehnatga layoqatli bo‘lib ish topa olmay, mehnat 
birjalarida ro‘yxatda turgan kishilarga aytiladi. 
Ishsizlik turlari 
К
el
ib ch
iq
is
h s
a
b
a
b
la
ri
g
a
 k
o‘
ra
 
voznikn
oveniya
 
Friksion 
ishsizlik 
Yangi ishlash joyiga ko‘chib o‘tish natija-
sida asosiy ish joyini vaqtincha yo‘qotgan, 
lekin faol ish izlayotganlar 
Tarkibiy 
ishsizlik 
Iste’molchi talabi va texnologiyadagi 
o‘zgarishlar oqibati hisoblangan tarkibiy 
siljishlar natijasida kelib chiqadi 
. 
Siklik 
ishsizlik 
Iqtisodiy siklning inqiroz fazasi bilan 
bog‘liq ravishda kelib 
chiqadi va 
majburiy ishsizlik hisoblanadi