Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

qonuni deb yuritiladi. 2,5 raqami esa Ouken koeffitsiyenti deb 
ataladi. Boshqacha aytganda: 1:2,5; 2:5; 3:7,5 va h.k. 

---

158 
O‘zbekistonda ish bilan bandlikni ta’minlash va uning tarkibini 
takomillashtirish yo‘llari 
I. Кeng faoliyat turlari, shuningdek, yakka tartibdagi tad-
birkorlikni kengaytirish uchun sharoit yaratish. 
II. Xizmat sohasini rivojlantirish, aholiga ko‘rsatiladigan 
ijtimoiy-maishiy xizmat va qurilish bo‘yicha xizmat turlarini 
ancha kengaytirish. 
III. Qishloqda keng tarmoqli ijtimoiy va ishlab chiqarish 
infratuzilmasini yaratish, shu orqali yangi ish joylarini ochish, 
yangi ishlab chiqarishlarni vujudga keltirish. 
IV. Ishdan bo‘shagan xodimlarni qayta tayyorlash va qayta 
o‘qitishni tashkil etishni tubdan o‘zgartirish. 
V. Vaqtincha ishga joylashtirish imkoni bo‘lmagan meh-
natga yaroqli aholini davlat tomonidan ishonchli ravishda 
ijtimoiy himoyalash. 
 
Mavzuni chuqur o‘rganish uchun topshiriqlar 
 
Asosiy tayanch tushunchalar 
1. Ishchi kuchi 
2. Mehnat resurslari 
3. Iqtisodiy faol aholi 
4. Ish kuchi migratsiyasi 
5. Nufuz qonuni 
6. Ishsizlik
7. Ishsiz 
8. Friksion ishsizlik 
9. Tarkibiy ishsizlik 
10. Siklli ishsizlik 
11. Ouken qonuni 
12. Mehnat birjasi 
Quyidagi javoblardan to‘g‘risini tanlang: 
 
a) Ish kuchi taklifi unga bo‘lgan talabdan ortib ketishi tufayli 
iqtisodiy faol aholining ma’lum bir qismini ish topa olmasligi; 
b) ishsizlik darajasi bilan YaMM hajmi o‘rtasidagi bog‘lanishni 
ko‘rsatuvchi qonun. Ishsizlikni haqiqiy darajasi tabiiy darajasidan 1%ga 
ortishi YaMMni 2,5% kam yaratilishiga olib kelishi, ya’ni haqiqiy 
YaMM potensial YaMMga nisbatan 2,5%ga kam bo‘lishini ko‘rsatadi. 
Bu bog‘lanish uning tadqiqotchisi nomi bilan Ouken qonuni deb 
yuritiladi. 2,5 raqami esa Ouken koeffitsiyenti deb ataladi; 
v) iqtisodiyotning siklli o‘sishi bilan bog‘liq ishsizlik;

---

159 
g) ish kuchi tarkibi, malakasi, mahoratining sekin o‘zgarishi ish 
kuchiga talab tarkibi bilan mos kelmasligi tufayli kelib chiqadigan 
ishsizlik; 
d) mehnatga layoqatli bo‘lib, ish topa olmay mehnat birjalarida 
ro‘yxatda turgan kishilar; 
e) mehnatga layoqatli yoshdagi kishilar va ishlayotgan o‘smir va 
pensionerlarni tashkil etadi; 
yo) ishsizlikning doimo mavjud turi bo‘lib, ish qidirish va ish kutish 
bilan bog‘liq ishsizlik; 
j) insonning jismoniy va aqliy qobiliyati bo‘lib, uni insondan ajratib 
bo‘lmaydi. Shu qobiliyatning ishlatilishi mehnat jarayoni deb ataladi; 
z) milliy xo‘jalikda band bo‘lgan barcha kishilar va ish qidirayotgan 
mehnatga layoqatli aholidan iborat; 
i) aholining tabiiy o‘sishi bilan ehtiyojlarni qondirish darajasi 
o‘rtasidagi bog‘lanishni ifodalaydi. Ruhoniy Tomas Maltus aholining 
o‘sishi geometrik progressiya, yashash uchun zarur ne’matlarning 
o‘sishi arifmetik progressiya asosida yuz berishi tufayli aholining 
qashshoq yashashi sababini izohlagan; 
y) turli sabablarga ko‘ra ishchi kuchining bir yerdan boshqa joyga 
ko‘chishi; 
k) ishchi, (xizmatchi) va korxona, (firma-tashkilot)lar o‘rtasida ish 
kuchini yollash bo‘yicha kelishuvni amalga oshirishda muntazam 
vositachi vazifasini o‘taydigan, mehnat bozorini tartibga solishda asosiy 
rol o‘ynaydigan maxsus muassasa.