Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Masala va mashqlar 
1. O’zbekistonda 2012-yili aholining umumiy daromadlari 77293,4 
mlrd. so‘mni tashkil etdi. Undan 38498. mlrd. so‘mi tadbirkorlik va 
boshqa daromadlar, 1414,4 mlrd. so‘mi ijtimoiy transfertlarni tashkil 
etadi. Aholi daromadlarida ish haqi, tadbirkorlik va boshqa daromadlar, 
transfert to‘lovlari ulushini, aholi 29,9 mln. kishi desak, aholi jon 
boshiga o‘rtacha daromadni hisoblang.
Daromadning funksional va shaxsiy taqsimlanishi nima? Adolatli 
taqsimot deganda qanday taqsimot tushuniladi? Shu ko‘rsatkichlar 
asosida ularni keyingi yil ma’lumotlari bilan solishtiring. 
2. Aholi pul daromadlari o‘tgan (bazis) yili 5196,7 mlrd. so‘m 
deylik. Joriy yilda 6488,6 mlrd. so‘mga yetdi. Iste’mol narxlarining 
o‘sish sur’ati bazis yilga nisbatan 10,3%ni tashkil etsa, agar aholi 25,4 

---

285 
mln. kishidan 25,5 mln. kishiga ko‘paydi desak, aholi jon boshiga pul 
daromadlari va real daromadlar qanday o‘zgarganini hisoblang. 
Aholining nominal va real daromadlari qanday daromad. Ularni 
o‘zgarishiga qanday omillar ta’sir qiladi. Izohlang. 
3. Aholining pul xarajatlari va jamg‘armasi o‘tgan yili 6211,0 mlrd. 
so‘mni tashkil etgan edi, shundan 5107,4 mlrd. so‘mi tovar va xizmatlar 
sotib olish uchun sarflangan. Agar joriy yili, bu ko‘rsatkichlar muvofiq 
ravishda 5248,1 va 4387,6 mlrd. so‘m bo‘lib, aholi soni 25,4 mln. 
kishidan 25,5 mln.ga yetdi desak, aholi jon boshiga iste’mol va 
jamg‘arma qanday o‘zgarganini hisoblang. Iste’mol darajasi va tarkibiga 
qanday omillar kiradi, ko‘rsating. 
4. To‘rt kishidan iborat Odiljonlar oilasining oylik pul daromadi 825 
ming so‘mni tashkil etdi. Qo‘shnilari Olimjonlarning oilaviy daromadi 
esa 1025 ming so‘m. Undan tashqari natura shakldagi daromadlari pulga 
chaqilsa 250 ming so‘mga teng bo‘ladi. Oila 5 kishidan iborat. Har ikki 
oilada ham ikki kishi ishlaydi. Oila jon boshiga va ishlovchilarning har 
biriga to‘g‘ri keladigan umumiy va pul daromadlarni hisoblang. Aholi 
daromadlari tabaqalanishiga qanday omillar ta’sir qiladi. Кo‘rsating.
5. Bozor iqtisodiyotida taqsimot quyidagicha amalga oshiriladi: 
1) mehnat va uning natijalariga qarab; 
2) mulk va kapitalga qarab; 
3) ehtiyojlarga qarab; 
4) ishbilarmonlik qobiliyatiga qarab; 
5) nufuziga qarab; 
6) talab va taklif qonuniga asosan taqsimlanadi. 
Mazkur taqsimotga mos ravishda tashkil topishi hamda kelib 
tushish shakli jihatidan farqlanuvchi, shaxsiy daromad turlarini sanab 
bera olasizmi?
6. Quyidagi ko‘rsatkichlarga e’tibor qiling. Ular asosida qanday 
indeks hisoblanadi: 
1) sog‘liqni saqlash ahvoli; 
2) ta’lim darajasi; 
3) o‘rtacha yashash yoshi; 
4) aholining bandligi; 
5) siyosiy hayotga yo‘l berilishi.
Bu indeks nimani ko‘rsatadi, u eng yuqori bo‘lgan mamlakatlarni 
ko‘rsata olasizmi?