Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

х 
= 
Multiplikator 

---

87 
2-sikl 
3,75 
2,81 
0,94 
3-sikl 
2,81 
2,11 
0,70 
4-sikl 
2,11 
1,58 
0,53 
5-sikl 
1,58 
1,19 
0,39 
Qolgan sikllar 
4,75 
3,66 
1,19 
Jami
20 
15 
5 
Jadval ma’lumotlari investitsiyalarning 5 mlrd. so‘mga o‘sishi, 
SMM hajmining 20 mlrd. so‘mga ko‘payishiga olib kelishini ko‘rsatadi. 
C + S = 1; hamda ΔS + ΔS = 1; bo‘lgani uchun.
Shunga mos ravishda: Multiplikator = 
c

1
1
=
75
,
0
0
,
1
1

=
25
,
0
1
= 4. 
To‘liq bandlik sharoitda yalpi sarflar SMM hajmi bilan mos kel-
masligi mumkin. Bu mos kelmaslik resession yoki inflatsion farqda 
ifodalanadi. 
Yalpi sarflarning SMM hajmdan kam bo‘lgan miqdori resession 
farq deyiladi. 
Yalpi sarflarning SMM hajmdan ortiqcha bo‘lgan miqdori 
inflatsion farq deyiladi. 
Mavzuni chuqur o‘rganish uchun topshiriqlar 
Asosiy tayanch tushunchalar 
1. Iste’mol funksiyasi  
2. Jamg‘arma funksiyasi 
3. Iste’molga o‘rtacha moyillik 
4. Jamg‘arishga o‘rtacha moyillik
5. Avtonom yalpi xarajatlar 
6. Iste’molga me’yoriy moyillik 
7. Jamg‘arishga me’yoriy moyil-
lik 
8. Avtonom iste’mol xarajatlari 
9. Avtonom yoki rejalashtirilgan 
investitsiyalar 
10. Yalpi investitsiyalar 
 
Quyidagi javoblardan to‘g‘risini tanlang: 
a) Iste’mol xarajatlari bilan alohida shaxs ixtiyoridagi daromad 
o‘rtasidagi bog‘lanishni ifodalaydi; 

---

88 
b) alohida shaxs ixtiyoridagi qo‘shimcha olingan daromadning 
jamg‘armaga sarflangan ulushi. Uni jamg‘arishdagi o‘zgarishi (ΔS) ning 
daromaddagi o‘zgarishi (ΔDi)ga 
nisbati tarzida hisoblanadi;
v) yillik potensial daromadning har qanday darajasida ham ishlab 
chiqaruvchilar amalga oshirishni ko‘zlagan investitsiyalar;
g) iste’mol sarflarining hajmi va dinamikasi alohida shaxs ixti-
yoridagi daromad hajmiga bog‘liq bo‘lmagan, zaruriyat tufayli 
sarflanadigan qismi;
d) yil davomida alohida shaxs ixtiyoridagi daromadning iste’molga 
sarflangan qismi. Iste’molning daromadga nisbati tarzida hisoblanadi;
e) sof investitsiya bilan modernizatsiya (yoki eskirgan asosiy kapi-
talning o‘rnini to‘ldirish) uchun yo‘naltirilgan investitsiyalar; 
yo) mamlakat miqyosida ma’lum vaqt – yil mobaynida hajmi va 
dinamikasi yaratilgan milliy daromadga bog‘liq bo‘lmagan, zaruriyatdan 
qilinadigan xarajatlar;
j) yil davomida shaxs ixtiyoridagi daromadning jamg‘armaga yo‘-
naltirilgan qismi. Jamg‘armaning daromadga nisbati tarzida hisoblanadi;
z) alohida shaxs ixtiyoridagi qo‘shimcha olingan daromadning iste’-
molga sarflangan ulushi. Iste’moldagi o‘zgarish (ΔC) ning, daromaddagi 
o‘zgarishga (ΔDi) 
nisbati tarzida hisoblanadi.
i) jamg‘arma hajmi bilan (boshqa sharoitlar teng bo‘lgan holda) 
alohida shaxs ixtiyoridagi daromad o‘rtasidagi bog‘lanishni ko‘rsatadi;