Rivojlanish istiqbollari dissertatsiya

3.3. Madaniy va ekoturizm xizmatlar bozorida turistlar ulushini oshirish yo’llari.
O’zbekiston Respublikasining Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning “O’zbekiston Respublikasining turizm sohasini jadal rivojlantirishni ta’minlash chora-tadbirlari to’g’risida”gi 2016-yil 2-dekabrdagi PF-4861 sonli farmoni mamlakatimizda turizmni rivojlantirishda tub burilishni, yangi bosqichning zaminini, turizmda istiqbolli islohotlarning, yo’nalishlarning sharoitlarini yaratdi. ¹³
Prezident farmonida: “Mamlakatda turizmni jadal rivojlantirish, mavjud ulkan turizm salohiyatidan yanada to‘liq va samarali foydalanish, an’anaviy madaniy-tarixiy turizm bilan birgalikda turizmning boshqa salohiyatli turlarini — ziyorat qilish, ekologik, ma’rifiy, etnografik, gastronomik, sport, davolash- sog‘lomlashtirish, qishloq, sanoat, ishbilarmonlik turizmi va boshqa turlarini jadal rivojlantirish, bolalar, o‘smirlar va yoshlar turizmini, oilaviy turizmni, keksalar uchun ijtimoiy turizmni rivojlantirish hisobiga turizmning ijtimoiy ahamiyatini kuchaytirish, hududlarda yangi turizm yo‘nalishlarini tashkil etish, ularni pasportlashtirish, turizm yo‘nalishlari va turizm obyektlari bo‘yicha yagona milliy reyestrlarni shakllantirishga yo‘naltirilgan ichki, kirish va chiqish turizmini kompleks rivojlantirishning milliy va hududiy dasturlarini ishlab chiqish va amalga oshirish”, belgilangan. Bu farmon mamlakatimizda turizmning barcha turlarini bir tekis rivojlantirish masalalarini tadbiq qilishga, turizmni hududiy va mintaqaviy rivojlantirish uchun asosiy dastur bo’lib xizmat qiladi. Shu nuqtai-nazardan va Farmonda ekologik va oilaviy turizmni rivojlantirish alohida ta’kidlanganligi ham ekologik turizmni jadal rivojlantirishning jiddiy muammolarini aniqlashimiz va bu muammolarning yechimlarini ishlab chiqishning ilmiyamaliy tatqiqotlarini kuchaytirishimizning vaqti keldi.
Hozirgi vaqtda ekologik turizm “Turizm va Ekskursiya jahon kengashi” ning va “Butunjahon Turizm Tashkiloti” ning ma’lumotlari bo’yicha jadal rivojlanib borayotgan turizm industriyasining biri hisoblanadi. Ya’ni ekologik turizmning jahon turizm industriyasidagi ulushi 10% dan to 20% gachani, ekologik turizm xizmatlaridan olingan daromad 55 mlrd.dollarva uning yillik o’sishi 30% ni tashkil qilmoqda. Shuningdek, istiqboldagi yillarda ekologik turizm jahon turizmidagi asosiy strategik yo’nalishlaridan biri bo’lib boradi. Butunjahon Turizm Tashkiloti ekoturizmga quyidagicha ta’rif bergan: Ekoturizm – tabiat turizmining barchasini o’zida mujassamlashtirib, tabiiy hududlarga ma’suliyat bilan sayohat qilish natijasida tabiatni muhofaza qilishni ta’minlaydi va mahalliy xalqning turmush darajasini yaxshilaydi.
Xalqaro ekoturizm tashkiloti (TIES) – “Ekoturizm – tabiat mintaqalariga mahalliy aholining farovonligini quvvatlovchi, atrof-muhitni saqlovchi ma’suliyatli sayohatdir” – deb ta’rif bergan¹⁴.
Yuqorida keltirilgan mulohaza va fikrlarni jamlab biz oilaviy turistlarning ekologik turizmni amalga oshirganda quyidagilarni o’rganishi va his qilishi mumkinligini aytishimiz mumkin: Oilaviy ekoturizm – faqat tabiat bag’rida oilaviy dam olish, o’rganish, kuzatish, tomosha qilish va zavqlanish natijasida tabiatni, biologik xilma-xillikni saqlash, muhofaza qilish tadbirlariga ixtiyoriy moddiy yordam berishga qaratilgan, mahalliy aholining milliy madaniyatini, me’rosiy an’analarini, yashash tarzini hurmat qilishga asoslangan, oilaviy ekoturistlar uchun barcha turistik xizmatlarni taqdim etish imkoniyatiga ega bo’lgan turistik faoliyatdan iboratdir. Shundan kelib chiqib oilaviy turistlar uchun ekoturistik marshrutlar ishlab chiqish uchun bir nechta tamoyillarga rioya qilish maqsadga muvofiq bo’lar edi:
1.Ekoturizm marshrutlaridagi jozibadorligi, betakrorlik tamoyili talablari haqida ta'riflashni batafsil keltirishga izoh bu yerda ortiqchalik qilsa kerak. Ekoturizmning kelib chiqishi ham insonning tabiatni sog'inishi, hozirgi sivilizatsiya bo'hronlaridan (atmosferaning ifloslanishi, yerlarning ishdan chiqib borayotganligi, noyob o'simlik va hayvonotning insondan uzoqlashib borayotganligi, toza havoning yetishmayotganligi va hakozolar…) charchaganligidan, insonning tabiatdagi toza havoli tabiiy mintaqalariga sayohatni xohlaganligidan kelib chiqdi. Bu soha marshrutlarini tuzganda tabiatdagi jozibadorlik–betakrorlikning o'zi ham tabiiy mintaqalarning o'ziga xos bo'lgan landshaftlari, shu mintaqada o'suvchi o'simliklar va shu mintaqa tabiatiga intilish jihatlarini hisobga olish to'g'ri bo'ladi.
Ekologik marshrutlar tuzishda ishlatiladigan jozibadorlik va betakrorlik ko'rinishlari O'zbekistondagi 5 ta tabiiy ekologik mintaqada mavjud. ¹⁵ Shuning uchun ham ekologik maskanlarga–resurslarga marshrut tuzishda bu tamoyilni qo'llashning kutilgandan ziyoda bo'lgan imkoniyatlari bor. Eng muhimi, marshrut tavsifida ekologik resursdagi jozibador va betakror tabiiy ko'rinishlar birinchi navbatda rasmlar tasvirida berilishi kerak. Bu tipdagi marshrutlarni ishlab chiqishda albatta noyob hayvonot olamidagi qushlar, hayvonlar, «Qizil kitob»dagi hayvonot turlarining rasmlari, ta'riflari marshrut ma'lumotlarida berilishi maqsadli bo'ladi.