Rivojlanishning innovatsion tipida ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning aniqlanishi va monitoringi reja: Inson taraqqiyoti o‘lchovlari. Inson taraqqiyoti indeksi

Rivojlanishning innovatsion tipida ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning aniqlanishi va monitoringi


REJA:
1. Inson taraqqiyoti o‘lchovlari. Inson taraqqiyoti indeksi
2. ITI ni hisoblash uslubi (1990 yil)
3. ITIni hisoblash uslubida innovasiyalarning o‘rni. (2010 yil).
4. Inson taraqqiyotining zamonaviy tendensiyalari. Inson taraqqiyotini global miqyosda konvergensiya qilish jarayonlari

1. 
   Inson taraqqiyoti o‘lchovlari. Inson taraqqiyoti indeksi
   

Respublika birinchi Prezidenti Islom Karimov BMT sammiti Ming yillik rivojlanish maqsadlariga bag‘ishlangan yalpi majlisidagi nutqida quyi-dagilarni alohida ta’kidlab o‘tdilar: “...Ming yillik rivojlanish deklaratsiyasida ta’kid-langanidek, qashshoqlik, ochlik, onalar va bolalar o‘limi, epidemiyalar va insoniyatning boshqa muammolariga qarshi kurash borasidagi eng jiddiy to‘siqlar bo‘lib qolmoqda”.

Inson rivojlanishi – bu odamlar uzoq va sog‘lom yashashi uchun, ularni ma’lumotli bo‘lishlari va munosib hayot kechirishlari uchun mablahlargi ega bo‘lishlarida imkoniyatlarini kengaytirilishi.
Inson rivojlanishining asosiy o‘lchovi bo‘lib inson rivojlanishi indeksi hisoblanib, u hayot davomiyligini, savodlilik va resurslarga yetisha olish imkoniyatini aks ettiradi. Ushbu ko‘rsatkichning afzalligi bo‘lib, ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot nafaqat daromad, balki ta’lim olish va sog‘likni saqlash imkoniyatlari bilan ham o‘lchanishi hisoblanadi.


2.ITI ni hisoblash uslubi (1990 yil)
Inson rivojlanishining asosiy maqsadlari:

• 
  Ommaviy boshlang‘ich ta’lim;
  
• 
  Birlamchi tibbiy yordam va bolalarni vaksinatsiya qilish;
  
• 
  Tuyib ovqatlanmaslik holatlarini bartaraf qilish;
  
• 
  Oilani rejalashtirish bo‘yicha xizmatlar;
  
• 
  Havfsiz suv bilan ta’minlash;
  
• 
  Ishchi o‘rinlari bilan ta’minlash.
  

Respublika birinchi Prezidenti Islom Karimov O‘zbekiston Respublikasi Oliy majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo‘shma majlisidagi ma’ruzasida “... qariyb yigirma yillik mustaqil taraqqiyotimiz mobaynida O‘zbekistonda aholini ijtimoiy himoya qilish uchun yo‘naltirilgan davlat harajatlarining 5 barobar ko‘paygani, turmush darajasining sezilarli ravishda yaxshilangani va buning natijasida onalar o‘limi 2 barobardan ko‘proq, bolalar o‘limi 3 borabar kamaygani, odamlarning o‘rtacha umr ko‘rishi 67 yoshdan 73 yoshga, jumladan, ayollarning o‘rtacha umr ko‘rishi 75 yoshga yetganini mamnuniyat bilan ta’kidlasak arziydi”, deb alohida qayd qilganlar.


3.ITIni hisoblash uslubida innovasiyalarning o‘rni. (2010 yil).

Aholini ijtimoiy muhofaza qilish – bu davlat tomonidan munosib turmushni, ya’ni jamiyat rivojining zamonaviy bosqichidagi standartlarga mos moddiy ta’minotni va insonning erkin rivojlanishini ta’minlash maqsadida davlat tomonidan kafolatlanadigan va amalga oshiriladigan huquqiy, ijtimoiy-iqtisodiy va tashkiliy tavsifdagi chora-tadbirlar majmuasidir.

Ijtimoiy soha – aholi turmush tarzi, uning farovonligi, iste’mol darajasiga bevosita bog‘liq bo‘lgan va ularni belgilab beruvchi tarmoqlar, korxonalar va tashkilotlar majmui. Ijtimoiy sohaga eng avvalo xizmat ko‘rsatish sohasi (maorif, madaniyat, sog‘liqni saqlash, ijtimoiy ta’minot, jismoniy tarbiya, umumiy ovqatlanish, kommunal xizmat ko‘rsatish, yo‘lovchi transporti, aloqa va boshqalar) kiradi.
Ijtimoiy soha ob’ektlari – aholining munosib turmush sharoiti va farovonligini ta’minlashga xizmat qiluvchi soha va tarmoqlar majmui. Bular qatoriga uy-joy fondlari, sog‘liqni saqlash, maorif, sport, madaniyat muassasalari va boshqalarni kiritish mumkin.


4.Inson taraqqiyotining zamonaviy tendensiyalari. Inson taraqqiyotini global miqyosda konvergensiya qilish jarayonlari
Respublika birinchi Prezidenti Islom Karimov BMT sammiti Mingyillik rivojlanish maqsadlariga bag‘ishlangan yalpi majlisidagi nutqida quyi-dagilarni alohida ta’kidlab o‘tdilar: “...Mingyillik rivojlanish deklaratsiyasida ta’kid-langanidek, qashshoqlik, ochlik, onalar va bolalar o‘limi, epidemiyalar va insoniyatning boshqa muammolariga qarshi kurash borasidagi eng jiddiy to‘siqlar bo‘lib qolmoqda”.
Inson rivojlanishi – bu odamlar uzoq va sog‘lom yashashi uchun, ularni ma’lumotli bo‘lishlari va munosib hayot kechirishlari uchun mablahlargi ega bo‘lishlarida imkoniyatlarini kengaytirilishi.
Inson rivojlanishining asosiy o‘lchovi bo‘lib inson rivojlanishi indeksi hisoblanib, u hayot davomiyligini, savodlilik va resurslarga yetisha olish imkoniyatini aks ettiradi. Ushbu ko‘rsatkichning afzalligi bo‘lib, ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot nafaqat daromad, balki ta’lim olish va sog‘likni saqlash imkoniyatlari bilan ham o‘lchanishi hisoblanadi.