Rivojlanishning institutsional nazariyasi va tashkiliy innovatsiyalar subektalari

4. Innovatsiya sub’ektlarining qiyosiy tahlili 
Shunday qilib, biz innovatsiyalar tasnifiga hamda innovatorlar 
turlariga egamiz, endi esa ularni taqqoslab, innovatsiyalar turli 
sub‘ektlarining o‘zgarishlarni amalga oshirishdagi qiyosiy ustunliklarini 
aniqlashimiz 
lozim. 
Aniqroq 
aytadigan 
bo‘lsak, 
vazifa 
innovatsiyalarning u yoki bu sub‘ekti shaxsiy, klub yoki ijtimoiy ne‘mat 
xususiyatiga ega bo‘lgan o‘zgarishlarni amalga oshirishdan qanchalik 
manfaatdorligini aniqlashdan iborat. U holda quyidagi tahliliy chizma 
namoyon bo‘ladi.
Masalan, B4 o‘rin guruhning klub ne‘mati xususiyatiga ega 
bo‘lgan innovatsiyani amalga oshirishdan manfaatdorligini, V6 o‘rin 
davlatning ijtimoiy ne‘matlarni ishlab chiqarishdan manfaatdorligini 
tahlil qilishni nazarda tutadi va h.k. (1-jadval).
1-jadval 
Innovatsiyalar manfaatdorligini bog’lash matritsasi
2
 
 
Innovatsiya 
xili 
Tadbirkor 
Uy 
xo‘jaligi 
Firma 
Guruh 
Ijtimoiy 
harakat 
Davlat 
Shaxsiy 
ne‘mat 
A
1
A
2
A
3
A
4
A
5
A
6
Klub 
ne‘mati 
B
1
B
2
B
3
B
4
B
5
B
6
Ijtimoiy 
ne‘mat 
V
1
V
2
V
3
V
4
V
5
V
6
U holda gorizontal kordinata o‘qi yordamida biz innovatsiyalar 
sub‘ektlarini ularning yakka foydalilik ustuvorligidan uzoqlashishi va 
jamiyat manfaatlarini ko‘paytirish ustuvorligiga yaqinlashishiga qarab 
joylashtirishimiz mumkin. Innovatsiyaning xilini turli sub‘ektlarni uni 
amalga oshirishdan manfaatdorligi baholash bilan bog‘lash imkonini 
beruvchi quyidagi matritsa hosil bo‘ladi 
Turli sub‘ektlarning uzoq muddatli o‘sishni ta‘minlashdagi rolini 
evristik taqqoslash vazifasiga qaytamiz. 5-balli shkaladan foydalanamiz, 
bu yerda +2 ushbu xildagi innovatsiyaning amalga oshirilishidan eng 
2
Berkinov B.B. Institutsional iqtisodiyot: O‘quv qo‘llanma. – T.: YANGI NASHR, 2011. – 248 b.

---

ko‘p manfaatdorlikni, -2 – o‘zgarmaslikga yo‘naltirilganlikni, 0 – 
qo‘shilmaslik munosabatini anglatadi.
2-jadval