Rivojlanishning institutsional nazariyasi va tashkiliy innovatsiyalar subektalari
Download 310.13 Kb. Pdf ko'rish
|
12-mavzu
|
2. Innovatsiyalar tasnifi Innovatsiyalarni amalga oshirishga rag‘batlantiruvchi omillarni bilish muhim ahamiyatga ega. Bunday omillarni ijtimoiy tanlov nazariyasi yordamida, ya‘ni xususiy va ijtimoiy ne‘matlarni bir – biriga taqqoslash orqali tasniflash mantiqan to‘g‘ri bo‘ladi. Masalan, faoliyatning institutsional doiralarini o‘zgartirish, uning barcha ishtirokchilarga nisbatan ijtimoiy ne‘mat hisoblanadi va, o‘z navbatida, barcha ijtimoiy ne‘matlarning ishlab chiqarilishida kuzatiladigan boshqa shaxslar hisobiga tekinga yurish muammosi bilan bog‘liq. ««Yakka, oqilona maqsadli xatti-harakatning neoklassik modeli doirasidan chetga chiqmaydigan institutsional o‘zgarishlarning dinamik nazariyasi hech qachon jamiyatda sodir bo‘layotgan o‘zgarishlarning aksariyatini tushuntirish imkonini bermagan bo‘lar edi». Ikkinchi tomondan, tashkilotlar darajasidagi o‘zgarishlar klub ne‘matlari xususiyatiga ega. Ulardan foydalanuvchilar soni tashkilot a‘zolari, yoki «insayderlar» bilan cheklangan. Bunday innovatsiyalar tashkilot doiralari bilan cheklangan. Chunki taqlid (immitatsiya) qilish va innovatsiyalarni tashkiliy doiralar tashqarisiga tarqatishga uni alohida tilda va mutaassiblikda «kodlash» fakti to‘sqinlik qiladi. Biroq, «insayderlar» tomonidan innovatsiyalardan foydalanilishini nazorat qilish ham qiyin. SHuning uchun tashkiliy innovatsiyalarni klub ne‘matlari sifatida belgilash mumkin. Va nihoyat, yangi mahsulotni yaratish, o‘z mohiyatiga ko‘ra, ayniqsa ixtiro huquqlarini himoya qiluvchi patentlar mavjud bo‘lgan hollarda, shaxsiy ne‘matni ishlab chiqarishga yaqin. Biroq, hatto agar patentlar bo‘lmagan taqdirda ham, bozorda paydo bo‘lganidan so‘ng dastlabki davrda yangi mahsulot monopol holatda bo‘ladi. Yangi mahsulotga taqlid qilish boshlangunga qadar uning ixtirochisi «innovator rentasini» - monopol qo‘shimcha foydani oladi, aynan ushbu holat yangi mahsulotlarni ishlab chiqishga undaydi. Demak, innovatsiyalar ijtimoiy, klub va shaxsiy ne‘matlar xususiyatiga ega bo‘lishi mumkin Download 310.13 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|