Rivojlantirish instituti

Periodont. Periodont periodont bo‘shlig‘ida joylashgan. Bu oraliqning
qalinligi normal holatda 0,1-0,2 mm bo‘lib, ichki qismi sement bilan,
tashqi qismi jag‘ suyagi o‘sig‘i bilan, yuqorida fiziologik tish-milk
cho‘ntagi, tagi esa tishga kiruvchi nerv-qon tomirlar yig‘indisi bilan
chegaralangan. Periodont yoki perisement — "tish yoni", "atrofi" yoki
"sement yoni" ma’nosini anglatuvchi lotincha so‘z bo‘lib, asosan qattiq
qo‘shuvchi to‘qima tolalaridan tashkil topgan. Bu tolalar temirdek
mustaxkam bo‘lib, qalinligi 4-10 mkm bo‘ladi. Sharipeev tolalari deb
nomlangan: tish ildizining bo‘yin qismi gorizontal yo‘nalishda bo‘lib,
tishning aylanma bog‘lovchi qismini hosil qiladi va fiziologik tish-milk

---

1 3
cho‘ntagining asosi hisoblanadi. Tish ildizining o‘rta qismida bu tolalar
qiyshiq joylashib, yuqori qismi jag‘ suyagining alveolyar o‘sig‘iga va
pastki qismi sementga kiradi. Tish ildizining uch qismida bu tolalar
vertikal yo‘nalishda bo‘ladi. Sharipeev tolalari orasida oz miqdorda
yumshoq qo‘shuvchi to‘qima bo‘lib, amortizasiya funksiyasini bajaradi.
Tishga tushgan bosim butun periodont bo‘yniga tarqaladi. Bu yumshoq
to‘qimada fibroblastlar, fibrositlar, plazmatik, limfatik va boshqa hujayra-
lar bor. Bundan tashqari, unda qoldiq epitelial Malyasse hujayralari
bo‘lib, ular shishlar hosil bo‘lganda ko‘payadi. Sement yaqinida semento-
blastlar, sementositlar, jag‘ suyagi alveolyar o‘sig‘i yaqinida esa osteob-
lastlar, osteositlar bo‘ladi va periodontda plastik xususiyat bo‘lishini
ta’minlaydi. Periodontda qo‘shuvchi to‘qima tolalari milk, jag‘ suyagi,
sement orqali dentindagi tolalar bilan qo‘shilib, bog‘langan bo‘lganligi
tufayli, periodont trofik funksiyani bajaradi. Ya’ni tishni oz bo‘lsada
osmos yo‘li, tolalar orqali tish to‘qimalarini, asosan sement, dentinni
oziqlantiradi. Tishni davolashda pulpani olib, tish tojlari plombalan-
gandan so‘ng, bu tishlar o‘n yillab xizmat qilishi periodont tufaylidir.
Periodontga nerv, limfa, qon tomirlar, jag‘ suyagi alveolyar o‘sig‘i va
tishga kirayotgan nerv, limfa, qon tomirlari bilan uzviy bog‘langan
bo‘ladi.
Periodont funksiyasi turlichadir: A) tishni jag‘ suyagi o‘sig‘i orasida
bog‘lab, ushlab turadi va tishga tushgan bosimni har tomonga barobar
tarqatadi. B) Periodont sezish-sensor xususiyati bor, u reflekslarga boydir.
D) Barerlik — mudofaa qilish vazifasini bajarib, plastik va trofik
xususiyatlarga ega.