Ўрта махсус, касб-хунар

Қудуқларни ўзлаштириш. 
Қудуқни ўзлаштиришга тайёрлаш. Бурғилаш ишлари нихоясига 
етказилгач, қатламдан суюқлик оқимини олиш ва ўзлаштириш учун 
қудуқларда тайёрлов ишлари олиб борилади. Бунинг учун ишлатиш 
тизмасининг юқориги қисмига фаввора арматураси ўрнатилади. Қудуқ 
юзаси атрофи яқинида фаввора арматурасига туташтириш учун 
суюқликларни йиғиш ва сақлаш идишлари, сепараторлар, машъала 
қурилмалари, ўлчов идишлари, суюқлик дебитини ва газсимон фазаларни, 
босим ва хароратни ўлчаш учун асбоблар, қудуқдан чиқадиган суюқликдан 
намуна олувчи ускуналар жойлаштирилади. Қудуқни ювиш ва суюқлик 
оқимини олиш мақсадида вақтинчалик қудуқ билан боғланиш учун 
компрессорлар хамда насос агрегатлари жойлаштирилади. 
Фаввора арматураси икки қисмга бўлинади: қувур бошчаси ва фаввора 
арчаси. Қувур бошчаси НКҚ ни осилган ҳолда ушлаб туриш учун хизмат 
қилади. Фаввора арчаси қудуқдан олинадиган суюқликни ер юзасига 
жойлашган идишлар тармоғига туташтириш ва қудуқ юзасини герметик 
сақлаш учун хизмат қилади. Қувур учи билан фаввора арчаси орасида юқори 
босимли зулфин жойлашган. Қувур бошчаси ва фаввора арчаси ёнланма
тармоқларга эга бўлиб, уларни хар бири иккитадан юқори босимли 
зулфинлар, манометрлар билан жихозланган. Арчанинг ёнланма тармоқлари 
эса манометрлар ва штуцерлар билан жихозланган. Қувур учининг ёнланма 

---

142 
Телеграм каналимиз: @ng_uz (Neft va Gaz KITI) 
тармоқларига зарурият туғилган жараёнларда (масалан, қудуқдан суюқлик 
оқимини олиш, қудуқни беркитиш учун) компрессорлар ва насос агрегатлари 
уланади. 
Фаввора арматурасининг ишчи босими қудуқ устида ҳосил бўладиган 
энг юқори босимдан кичик бўлмаслиги керак. Қудуққа фаввора 
арматурасини ўрнатишдан олдин паспортида кўрсатилган босим билан 
синаб кўрилади. Қудуқ юзасига фаввора арматураси ўрнатиб бўлингандан 
кейин синаш орқали қувур бошчаси ва фаввора арчасининг герметиклиги 
текширилади. Қудуқдан чиқадиган чиқиш қувурлари хамда қудуқдан 10 метр 
узоқликда арматуранинг марказий зулфинини бошқариш чамбараги
жойлаштирилади ва айвонли тўсиқ билан атрофи ўралади. 
Қудуқда синаш ишлари бошланишдан олдин барча идишлари лойдан 
тозалаб ювилади ва қатламни иккиламчи очиш ва ундан суюқлик оқимини 
олиш учун зарур бўладиган хамда нефт газ ҳосил бўлишини олдини олиш 
ёки босиш учун зарур зичликка эга бўлган суюқлик билан тўлдирилади 
(зарурият туғилиши мумкин холларда). Бу суюқликни хажми ишлатиш 
тизмасининг тўлиқ хажмидан камида икки ҳисса бўлиши керак.