S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a
-rasm . Teri osti b o‘k asining rivojlanish sikli
Download 6.91 Mb. Pdf ko'rish
|
Parazitologiya.Дадаев С
- Bu sahifa navigatsiya:
- O shqozon b o ‘kasi (G astrophilidae)
76-rasm . Teri osti b o‘k asining rivojlanish sikli.
B o ‘ka iichinkalari 0 ‘zbekiston sharoitida hayvonlarning bel yelka teri ostida noyabr oyidan aprel oyigacha b o ‘ladi. Natijada, hayvonning ana shu joylarida tu- gunchalar vujudga keladi. S o‘ngra tugun markazida teshikchalar paydo b o ‘lib, un- dan yiring va boshqa moddalar chiqib turadi. Teri osti bo'kalari hayvonlarni ju d a bezovta qiladi, ularning mahsuldorligi pasayib ketadi. Mollar oziqlanmay q o ‘yishi natijasida ozib ketadi. Lichinkalar mol- laming terisini teshib, sifatini buzadi. Ayrim hollarda teri osti b o ‘kalarining lichinkalari odamda ham parazitlik qilishi mumkin. Lichinkalar k o ‘zga tushganda, odam k o i b o ‘lib qolishi mumkin. B o ‘kalar va ular keltirib chiqaradigan kasallikiarga qarshi kompleks chora-tad- birlar qoTlaniladi. Birinchi navbatda, kasallangan mollar davolanadi. Buning uchun lichinkalar tugunlardan q o ‘l bilan siqib chiqariladi yoki tugundagi lichinkalarga qarshi dori yuborilib oidiriladi. Hayvon tanasidagi bu tugunlar bir vaqtda paydo boTmaydi. Shumng uchun davolash har 10 kunda takrorlanib turiladi. Lichinkalar- ni siqib chiqargandan keyin, o'rniga yod entm asi surtish, shutiingdek, lichinkalami qirib tashlash kerak. Mollarga b o ‘kalar yuqmasligi uchun yoz va kuzda ularning terisiga har 2 0 - 25 kunda sistemali ta ’sir qiladigan har xil dorilar purkaladi. Qanotii b o ‘ka huju- 195 midan saqlanish uchun kunning isigan vaqtida mollami binolarda saqlash va ulami kechasi hamda ertalab o ‘tlatish tavsiya etiladi. Qoramol b o ‘kasiga qarshi gipoder- min - xlorofos, gipoxlofos, ivomek, sidektin, faskoverm ishlatiladi. O shqozon b o ‘kasi (G astrophilidae) oilasi vakillarining lichinkalari asosan ot, eshak, karkidon va fillaming oshqozonida parazitlik qiladi. Oshqozon bo'kalarining 30 ga yaqin turi bor. Gastrophilis avlodiga mansub 6 ta tur b o 'k a lichinkalari O 'zbekistonda otlarda parazitlik qilib, gastrofilyoz kasalligini keltirib chiqaradi. Bu parazitlar hayvonlar oshqozonini buzadi, otlar oriqlab ketadi va ulaming ish qobiliyati pasayadi. Gastrofilyoz kasalini q o ‘z g ‘atuvchi (G. intestinalis) ning jinsiy voyaga yetgan- lari 15-20 mm uzunlikda bo'lib, rangi sariq-qo‘n g ‘ir, qalin tuklar bilan qoplangan. M o'ylovlari kalta, qanotlari tiniq. Tuxumlari sarg'ish rangda, yuqori qutbida kichik qopqoqchasi bor. O tlam ing oshqozon bo'kasi imago davrida otlarga zarar yetkazmaydi. B o'kalarning faqat lichinkalari zarar yetkazadi. Urg'ochi b o'kalar yozda uchib yurib otlaming lablari, bo'yni, oldingi oyoq, ko'krak va qorin junlariga 300 dan 700 ta- gacha tuxum qo'yadi. Oradan 4 -5 kun o'tgach, tuxumlardan lichinkalar chiqadi va bu lichinkalar ot terisining kuchli qichishini keltirib chiqaradi. Ot tishi bilan terisini qashishi natijasida b o 'k a lichinkalarining bir qismini yutib yuboradi (77-rasm). Oshqozonga tushgan lichinkalar oshqozon devoriga yopishib olib, bu yerda uzoq vaqt (9 -1 0 oy) parazitlik qiladi. Ot oshqozonida lichinkalar qishlaydi va rivoj- lanib, uzunligi 12-20 mm ga yetadi. Bahor yoki yoz faslining boshlarida lichinka lar otning tezagi bilan yerga tushadi va g 'um bak k a aylanadi. 2 5 -3 0 kun o'tgach, g 'u m b akd an yetuk, qanotli b o'kalar chiqadi. Ot oshqozonida b o 'k a lichinkalari ju d a k o 'p (100 0 -1 5 0 0 tagacha) bo'ladi. Lichinkalar oshqozon devorini yallig'lantirib, o g 'ir kasallikka duchor qiladi va ko'pincha hayvonlar halok bo'ladi. Gastrofilyoz va uning qo'zg'atuvchilari yer yuzida keng tarqalgan. Gastrofilyoz bilan kasallangan hayvonning ishtahasi pasayadi, b a ’zan butunlay yo'qoladi, nati- ja d a otlar ozib ketadi. B a ’zan oshqozon bo'kasining 1 yoshli lichinkasi odam teri- siga kirib, kasallik paydo qilishi mumkin. Oshqozon bo'kasiga qarshi kurashda, birinchi navbatda, otlaming juni orasidagi b o 'k a tuxumi va lichinkalarini yo'qotish kerak. Buning uchun o 'tk ir pichoq yoki shisha sinig'i bilan bo'kalar tuxumi bor joylar ju n yotgan tom onga qaratib qiri- ladi. Y ozda har 4 -5 kunda otlar alohida ajratilgan joyda shu usulda tozalanib, un- dan tushgan ju n va tuxumlar kuydirib \niboriladi. O dar junidagi b o 'k a tuxumlari va lichinkalarini kreolinda eritilgan 25 % li eritma bilan ham y o ’qotish mumkin. 196 |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling