S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

Shoxli q o ‘n g‘izlar. Bu q o ‘n g ‘iz barcha hayvonlar g o ‘ngida yashaydi. Shoxli 
q o ‘n g ‘iz ch o ‘chqalarning ingichka ichaklarida parazitlik qiluvchi makrokantorinx- 
larning oraliq xo'jayini hisoblanadi. Parazitning lichinkasi (akantellalari) birmun- 
cha katta (5 mm uzunlikda), rangi oq b o ii b , q o ‘n g ‘izlarning imago, lichinka va 
g 'u m b ak davrlarida yorib mikroskopda qaralganda yaxshi k o ‘rinadi.
S u vo‘t!i kanalar — kichkina (1 mm uzunlikda) b o i i b , yem ing yuza qismida 
yashaydi. Ushbu kanalar kavsh qaytaruvchi hayvonlarning ingichka iyaklarida 
yashovcbi moniyeziylarga oraliq xo'jayin hisoblanadi. M omyeziy lichinkalarini -
sistitserkoidlarini topish uchun predmet oynasiga sovutli kanalardan q o ‘yib, bir 
tomchi suv tomiziladi va lupa ostida parchaiagich igna bilan kanalar mayda qism- 
larga b o iin ad i. So'ngra ikkinchi oyna bilan berkitib, mikroskopda tekshiriladi.
Moniyeziy lichinkalari (sistitserkoidlar) oval shaklda, diametri 0,15-0,19 mm, 
to ’rtta s o 'r g i c h i va dum tomonida o r ti g i b o ia d i. Sistitserkoidlar ju da ham nozik 
b o ‘lganligi uchun kompression (ikki oynaning orasida ezish) usulida tekshirish 
mumkin emas.
Y o m g ‘ir chuvalchangi. Hamma turdagi yom g'ir chuvalchanglari tuzilishi va 
yashash sharoitiga ko'ra ikki guruhga b o iin ad i. Ayrim avlodlari Lumbricus, Eise- 
niavakillari nam tuproqda va go'ngda yashaydi. Ular cho'chqa metastrongilidlari- 
ning oraliq xo'jayinlaridir. Spiral shaklidagi metastrongilid lichinkalari chuval- 
changning qizilo iig ach va qon tomir to'qimalarida joylashadi. Ularni topish uchun 
y om g 'ir chuvalchangi tanasining oldingi choragini kesib olib, ikkita buyum oynasi 
orasida ezib, kompression usulda tayyorlangan preparat mikroskopda tekshiriladi.
Boshqa avlodiarga kiruvchi y o m g ‘ir chuvalchanglari (Criodrilus, Eophila) loy- 
qa suvlarda yashaydi. Ular o ’rdaklarda gistrixoz va porrotsekoz q o ’zg 'atuvchi 
gelm in tlam m g oraliq xo'jayinlaridir. Gistrixis lichinkalari ju d a katta (3 sm u zu n ­
likda), rangi oq, valtiroq b o ia d i. Porrotsekum lichinkalari oldingi tur lichinka- 
lardan taxminan o ‘n martaba kichik (2,5-3 mm), ular zararlangan y o m g i r chu- 
valchanglarini kompression usulda m ikroskopda tekshirganda yaxshi k o lrinadi.
M olluskalar. Tabiiy sbaroitda molluskalar har xil trematod lichinkalari bilan 
zararlangan b o ia d i. Lichinkalar moUuskaning chig‘anog‘i ichida joylashgan jigari-
147

---

da parazitlik qilishadi. Katta molluskalar chig‘anog‘idan ajratib, kichkinalari esa 
ch ig ‘a no g ‘i bilan ikki predmet oyna orasida ezib, mikroskopda tekshiriladi. Trema- 
tod lichinkalari (serkariylar) bor b o ‘lsa, u itbalig‘i shaklida aniq k o ‘rinadi.
Chuchuk suvda yashovchi molluskalaming ayrim turi parrandalarda parazitlik 
qiluvchi gimenolipididlarga rezervuar x o ‘jayinlik qiladi. Ulam ing lichinkalarini 
(sistitserkoidlarini) ham molluskalaming hazm organlaridan mikroskopda tekshirib 
topish mumkin.