S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a
-rasm . Q o ‘y g elm in tlarin in g tuxum lari
Download 6.91 Mb. Pdf ko'rish
|
Parazitologiya.Дадаев С
- Bu sahifa navigatsiya:
- 52-rasm . G o z gelm in tlarin in g tuxum lari: 53-rasm . 0 ‘rd ak g elm in tlarin in g tu xu m lari
- GeJmintolarvoskopiya.
48-rasm . Q o ‘y g elm in tlarin in g tuxum lari:
1 -N e m a to d iru s sp a th ig e r; 2 -F a s c io la h e p a tic a ; 3 - T h y s a n ie z ia g ia rd i; 4 -D ic ro c o e liu m d e n d riiic u m ; 5 -M o n ie z ia e x p a n sa ; 6 -H a e m o n c h u s c o n to rtu s. 136 52-rasm . G 'o z gelm in tlarin in g tuxum lari: 53-rasm . 0 ‘rd ak g elm in tlarin in g tu xu m lari: 1 - T s c h e r tk o v ile p is s e tig e ra ; 2 -W a n g u lc te ra k is d isp a r; 3 -C a p illa ria a n se ris; 4 -D re p a n id o ta e n ia la n c e o la ta ; 5 -A m id o s to m u m a n se ris; 6 -T ric h o - stro n g y lu s te n u is. l- P o ly m o rp h u s m a g n u s ; 2 -S tre p to c a ra c ra s - sic a u d a ; 3 -E c h in u ria u n c in a ta ; 4 -F ilic o llis a n a- tis; 5 -T e tra m e re s fissisp in a ; 6 -T h o m in s a n a tis; 7 -H y s tric h is tric o lo r; 8 -D io rc h is ste fa n s k ii; 9 -H y p o d e ra e u m c o n o id e u m ; 1 0 -P o rro c a e c u m c ra s s u m ; 1 1 -N o to c o ty lu s a tte n u a tu s . GeJmintolarvoskopiya. Bir qancha gelmintoz kasalliklarda (diktiokaulyoz, pro tost) onglidoz) hayvon tezagi bilan gelmint tuxumlari emas, balki ulam ing lichinka lari tashqi muhitga chiqariladi. Bulami aniqlash uchun quyidagi maxsus usullar qoTianiladi. B e r m a n - O r l o v u s u l i (45-b-rasm). Bu usul gelmintlarning hara- katchan lichinkalarini tezakdan suvga chiqarib ch o ‘kmaga o'tkazishga asoslanadi. Berman tuproqda yashovchi nematod lichinkalarini topish va aniqlash uchun mazkur usulni tavsiya etgan. S o‘ng Orlov mol tezagidagi diktiokaul lichinkalarini topishda bu usulni q o ‘llagan. Orlov tavsiya etgan usul quyidagicha: yuqori tomonining dia- metri 8 -1 0 sm b o ig a n voronka olinib, uning oxirgi qismiga 15 sm uzunlikdagi rezi- na naycha o'rnatiladi va Mor qisqichi bilan qisiladi. Voronka rezina naycha bilan sim to ‘r qo'yilgan holda shtativga o'rnatilib, 37-38° isitilgan suv quyiladi. T o ‘rga gelmint lichinkalarini aniqlash uchun tekshiriladigan 10-15 g tezak solinadi. Bir necha soatdan so'ng rezina naychaning pastki qismidagi suyuqlik sentrifuga probir- kasiga quyilib aylantiriladi va hosil bo'igan ch o 'k m a mikroskopda tekshiriladi. Keyingi vaqtda bu usul bir necha marta modifikatsiya qilinib soddalashtirildi. V oronkaga solinadigan suvni 37-38° isitish zarur emasligi aniqlandi, chunki tezak- dagi gelmint lichinkalari past temperaturadagi suvga ham chiqadi. Lekin suv issiq- roq b o 'lgani m a ’qul, sababi, issiq suvda lichinkalar ju d a harakatchan b o ‘ladi. Mor qisqichining o 'm ig a rezina naychaning uchiga probirkani kiydirish taklif etilgan. Bunda sentrifugada aylantirilmaydi, chunki probirka ostidagi ch o 'k m a d a lichinka b o ‘ladi. B en n an -O rlo v usuli bilan q o ‘y tezagini tekshirganimizda 1-1,5 soatdan keyin gelmint lichinkalarini uchratamiz, lekin ekspozitsiyani qancha uzaytirsak, ularning soni shuncha ko'payadi. Shuning uchun ekspozitsiyani ushlab turish vaqti aniq belgilanmaydi, lekin 1-1,5 soatdan kam b o im aslig i kerak. Qoramol tezagini tekshirganda ekspozitsiya 6 -7 soatdan kam bo'lm asligi lozim. Lekin shuni hisobga olish kerakki, 20° dan yuqori temperaturada 18-20 soatdan so 'n gg in a strongilyat tuxumlaridan lichinkalar chiqadi, ular diktiokaulalar va pro- tostrongilid lichinkalarini aniqlashni qiyinlashtiradi. Shuning uchun yangi olingan tezakni ham B e n n an -O rlo v apparatida bir sutkadan ortiq saqlash m um kin emas. Issiq jo y d a turgan tezakning apparatda turish vaqtini qisqartirish kerak. O datda Berm an-O rlov usuli bilan bir y o 'la bir necha o'nlab (ayrim vaqtda yuz- lab) nam unalar tekshiriladi. Bunday vaqtda shaxmat tartibida m a ’lum kattalikda teshilgan taxta voronkalar uchun shtativ vazifasini o'taydi. Voronkalam i stakanchalar bilan (konussimon shaklda bo'lgani m a ’qul) al- mashtirish ham mumkin. Stakanchaga suv quyib, unga tekshiriladigan tezak dokaga o'ralgan holda tushiriladi. Bir necha soatdan s o 'n g doka suvdan olinadi, suyuq qis mi to'kilib, cho'km asi buyum oynasiga quyiladi va mikroskopda tekshiriladi. Tek- shirilgandan so'n g ishlatilgan voronka yoki stakanchalar, rezina naychalar, to'rlar yoki doka bo'lakchalari yaxshilab yuviladi va qaynatiladi. Chunki ularda qolgan lichinka qoldiqlari keyingi tekshirishda qiyinchilik tug'dirishi mumkin. V a y d a u s u l i juda sodda, uni faqat qattiq sharsimon shakllangan tezak- larni tekshirganda qoilas'n mumkin. Buning uchun 5 -1 0 ta sharsimon tezak soat oynasiga yoki Petri idishiga solinadi va uning pastki tomonidan issiq suv quyiladi. 15—40 daqiqadan so 'n g sharsimon tezaklar olib tashlanib, qolgan suyuqlik mikroskopda tekshiriladi. Bu usul ham gelmint lichinkalarining tezakdan suvga qalqib chiqishiga asoslangan. Lekin bu kam samarali va hayvon kuchli zararlan gan taqdirdagina yaxshi natija beradi, xolos. Chunki ju d a oz miqdorda tezak oli nadi. Bu usul molxonalarda, dala yoki shunga o'xshash sharoitda tekshirish uchun qo'llaniladi. V ayda usuli bilan tekshirish vaqtida olingan salbiy natijani oxirgi n a tija deb bo'lmaydi. 138 Gelmintolarvoskopiya usullariga yana har xil strongilyatoz kasallik q o'z- g ‘atuvchilari va ularning lichinkalariga qarab, differensial tashxis qo 'y ish usulini ham kiritish mumkin. Kavsh qaytaruvchi hayvonlarning oshqozonida parazitlik qiluvchi gelmint larning k o ‘p turi Strongylata kenja turkum vakillaridir. Hayvon tezagi bilan shu gelmint tuxumlari ajraladi, odatda ular bir-biridan farq qilmaydilar. Shuning uchun ham gelmintoovoskopiya usuli bilan strongilyatozlarga faqatgina um um iy tash xis q o ‘yish mumkin. Turli xil strongilyatozlarda b a ’zan turli xil antgelmintiklami qo'llash tavsiya etiladi va oldini olish choralari ham birmuncha farq qiladi, shuning uchun tashxis qo'yishda yanglishmaslik maqsadga muvofiqdir. Strongilyatlar bir-birlaridan ikki marta p o ‘st tashlab rivojlanishning uchinchi dav riga yetgan lichinkalari bilan farq qiladi. Bu quyidagicha bajariladi: 5 g tezak Petri shisha idishga solinib, usti qopqoq bilan yopiladi va 25-30° li termostatga q o ‘yiladi. Har kuni tezak solingan idishiar aeratsiya uchun bir oz ochiladi, agar tezak quri- yotgan b o ‘lsa, ular pipetka orqali suv bilan namlanadi. 6 - 8 kundan keyin lichinka lar kasallik q o 'zg 'atish qobiliyatiga ega bo'ladi, y a ’ni rivojlanib, invazion davriga yetadi. So'ngra ular B erm an-O rlov usulida tezakdan ajratib olib, mikroskopda tekshiriladi. Lichinkalami 18-20° uy temperaturasida invazion holatga yetkazish mumkin. Bu sharoitda lichinkalaming yetishish vaqti 10-12 kun davom etadi. Strongilyatlaming kasallik q o 'zg 'atish qobiliyatiga ega b o'lgan lichinkalari ju d a liarakatchan bo'lganligi sababli mikroskopda ularning tuzilishini mufassal ko 'rish qiyin, Shuning uchun ulami harakatsiz holatga keltirish kerak. Buning uchun lichinkalar b o'lgan ch o'km aga 1-2 tomchi formalin yoki yodning kuchsiz (0 , 1- 0 ,2 ) eritmasi tomiziladi yoxud cho'km a probirkada yo buyum oynasida 50-55° gacha qizdiriladi. Bundan yuqori temperaturada lichinkalaming tuzilishi buziladi. Strongilyatlaming kasallik q o'zg 'atish qobiliyatiga ega bo'lg an lichinkalari ichak hujayralan deb ataluvchi hujayralaming soni va shakliga, katta-kichikligi hamda dum qismlarining tuzilishiga k o 'ra bir-biridan farq qilinadi (54-rasm). O 'p k ad a parazitlik qiluvchi strongilyat lichinkalarini topish uchun yangi te zak tekshiriladi, chunki vaqt o'tishi bilan ichak strongilyat tuxumlaridan lichin ka paydo bo'lib. tekshirishni qiyinlashtiradi. Protostrongylidae oilasiga kiruvchi o 'p k a strongilyat lichinkalarining qo’oig'i bo'lm aydi, faqatgina bir necha kun te- zakda turgan lichmkalarda qobiq paydo b o ii s h i mumkin. Shuni aytish kerakki, kavsh qaytaruvchi hayvonlarning yangi tezagmi tekshirgan vaqtimizda o 'p k ad a va miya p o ’stlog'ida parazitlik qiluvchi strongilyat lichinkalari va elafostrongillardan 139 |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling