S. J. Razzaqov Namangan muhandislik-qurilish instituti
To’ldiruvchilarning dona shakli
Download 3.98 Mb. Pdf ko'rish
|
Beton told texnologiyasi darslik
|
2.6.To’ldiruvchilarning dona shakli
Uyilma zichlik, bo’shliqlik kabi to’ldiruvchilarning xususiyatlarini donalar shakli orqali aniqlanadi. Birinchi marta buni B.Nikolaev tadqiq etdi va 1914 yilda «Material donalari shakli va o’lchamiga mos beton va qorishmalar tarkibi» ishida keltirgan. B.Nikolaev sochiluvchan materialning donalar tarkibini va geometrik joylashuv strukturasini nazariy asosida analiz qildi. Agar shartli ravishda barcha donalarni bir xil shaklda va o’lchamda desak, u holda berilgan xajm bo’yicha joylashtirish tartibiga ko’ra (shar, kub, tetroedr) turlicha zichlikka ega bo’ladi. Masalan, agar shar shaklidagi donalarni tersak va ularning markazi kubni xosil qiladi(rasm.2.6,a), bu esa nisbatan kichik zichlikni beradi. Agar sharlarning markazini tutashtiruvchi chiziqlar tetroedrni tashkil etsa(rasm2.6.b), u xolda katta zichlikka ega bo’ladi. 25 Rasm-4.1. SHarlarning joylashish variantlari (poeksiyada) Sochiluvchan materiallarning donalar shakliga mos bo’shliqligi 2.2-jadval Donalar shakli Bo‘shliqlik,% Joylashtirishda O‘rtacha Nisbatan yuqori zichlik Nisbatan kichik zichlik Kublar 0 87,1 43,55 Oktaedrlar 12,1 83,9 48,05 Dodekaedrlar 14,1 60,7 37,4 Ikosaedalar 10,3 59,9 35,1 SHarlar 26,2 47,6 36,9 Standartlarda to’ldiruvchilarning donalari shakli, ularning o’lchamiga qarab baholanadi. Masalan UzRST da shag‘al va shag‘alda plastinkali va ninasimon donalar salmog‘i (to‘ldiruvchilarning eni va qalinligi uzunligida 3 martta kichik) ko‘rsatilgan. UzRSTda g‘ovak to’ldiruvchilar uchun donalar shakli koeffitsienti quyidagicha aniqlanadi: кичик катта ф Д Д R , bu erda: D katta va D kichik ― donalarning eng katta va eng kichik o’lchamlari, mm Donalarni o’lchash shtangensirkul yordamida amalga oshiriladi. |
