S. T. Turg'unov, L. A. Maqsudova, H. M. Tojiboyeva, G. M. Nazirova, M. A. Umaraliyeva pedagogik jarayonlarni

1.2. 
Uzluksiz ta'lim tizimida tashkil etiladigan va 
boshqariladigan pedagogik jarayonlarning o'ziga xos
xususiyatlari
Bugungi kunda O'zbekistonda ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, 
huquqiy# madaniy-ma'rifiy. sohalarda katta ahamiyatga ega 
bo'lgan islohotlar amalga oshirilmoqda. Barpo etilayotgan 
yangi bozor munosabatlariga asoslangan demokratik, 
huquqiy davlat, fuqarolik jamiyati insonlaming jamiyat 
hayotiga, 
mehnatga 
bo'lgan 
munosabatlarini 
tubdan 
o'zgartirishini talab etadi. Endilikda har bir kishi o'zgalarga 
emas, balki shaxsan o'zining imkoniyatlariga, qobiliyati va 
iste'dodiga tayanishi, shulardan kelib chiqib yashashi kerak.
Shu o'rinda uzluksiz ta'lim tizimini ham izohlash talab 
etiladi.
13

---

"Pedagogik atamalar lug'ati"da uzluksiz ta'lim -  
o'zaro 
mantiqiy izchillik 
asosida 
bog'langan 
hamda 
soddadan murakkabga qarab rivojlanib boruvchi va bir-birini 
taqozo etuvchi bosqichlardan iborat yaxlit ta'lim tizimi 
sifatida ta'riflanadi1.
Uzluksiz ta'lim kadrlar tayyorlash milliy modelining 
tarkibiy qismi sifatida quyidagicha belgilanadi:
Uzluksiz ta'lim - malakali raqobatbardosh kadrlar 
tayyorlashning asosi bo'lib, ta'limning barcha turlarini, 
davlat ta'lim standartlarini, kadrlar tayyorlash tizimi 
tuzilmasi va uning faoliyat ko'rsatish muhitini o'z ichiga 
oladi2.
Uzluksiz ta'lim kadrlar tayyorlash tizimining asosi, 
O'zbekiston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini 
ta'minlovchi, shaxs, jamiyat va davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, 
ilmiy-texnikaviy va madaniy ehtiyojlarini qondiruvchi ustivor 
sohadir.
Uzluksiz ta'lim ijodkor, ijtimoiy faol, ma'naviy boy shaxs 
shakllanishi va yuqori malakali raqobatbardosh kadrlar 
ildam tayyorlanishi uchun shart-sharoitlar yaratadi3.
Kadrlar tayyorlash milliy dasturida belgilanishicha, 
uzluksiz ta'lim tizimining faoliyat olib borishi DTSlar 
asosida, turli darajalardagi ta'lim dasturlarining izchilligi 
asosida ta'minlanadi va quyidagi ta'lim turlarini o'z ichiga 
oladi: maktabgacha ta'lim, umumiy o'rta ta'lim, o'rta 
maxsus, kasb-hunar ta'limi, oliy ta'lim, oliy o'quv yurtidan 
keyingi ta'lim, kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta 
tayyorlash, maktabdan tashqari ta'lim.
Uzluksiz ta'lim tizimida ta'lim-tarbiya jarayonlarini ilmiy 
asosda tashkil etishga hamda mazkur jarayon subyektlari 
(o'qituvchi 
va 
ta'lim 
oluvchilar)ning 
ehtiyojlari 
va 
manfaatlarining uyg'unligi asosida belgilangan maqsadlarga
1 Pedagogik atamalar lug'ati. Tuzuvchi mualliHar. R.X.Djurayev, 0 *.Q .T olip ov, R_G‘ .Safarova, X.O.To'raquJov, 
M .E.!noyatova, M.S.Drvanova. F A “ Fan” nashriyoti, Т .: 2008. В. 133.
1 Barkamol avlod - 0 ‘ zbekislon taraqqiyotining poydevori. Т.: 1997, B.42
1 0 ‘ sha manba. B.43
14

---

erishishga qaratilgan hamkorlikdagi tashkil etiladigan 
faoliyat jarayoni hisoblangan pedagogik jarayonlami tashkil 
etish va boshqarish - mavjud imkoniyatlardan (vujudga 
keluvchi 
turli 
vaziyatlar, 
subyektlarning 
boshlang'ich 
tushunchalari, 
ehtiyoji, 
qiziqishi, 
imkoniyatlari, 
ilmiy- 
metodik 
ta'minot 
va 
h.k.) 
oqilona 
foydalanishga 
yo'naltirilgan faoliyatdir.
Uzluksiz 
ta'lim 
tizimida 
pedagogik 
jarayon 
tashkilotchilari 
hisoblangan 
rahbarlar va 
o'qituvchilar 
belgilangan maqsadlarga erishishda ta'lim oluvchilaming 
boshlang'ich 
tushunchalari, 
qiziqishi, 
ehtiyoji 
va 
qobiliyatlarini, shaxsiy xislatlarini, shuningdek pedagogik 
jarayonni 
ilmiy 
asosda 
tashkil 
etishning 
murakkab 
tomonlarini faol o'rganishlari va shular asosida pedagogik 
jarayonni 
takomillashtirish, 
samaradorligini 
oshirishga 
yordam beradigan turli tadbirlami ishlab chiqishlari zarur.
Uzluksiz ta'lim tizimidagi pedagogik jarayonlarda ta'lim 
oluvchilaming faolligini ta'minlash va takomillashtirish 
hamda 
o'quv jarayonini rivojlantirishning 
eng asosiy 
shartlaridan biri pedagog xodimlaming faoliyatini ilmiy 
asosda tashkil etilishidir.
Uzluksiz ta'lim tizimida pedagogik jarayonlami tashkil 
etish va boshqarishda o'qituvchi faoliyatining ilmiyligi - 
yangiliklarini izlash, o'rganish va ularga asoslanish hamda 
ilmiy asoslangan ma'lumotlardan foydalanish, pedagogik 
jarayonlami tashkil etish va boshqarishning pedagogik, 
psixologik va ijtimoiy-iqtisodiy asoslarini o'zlashtirish, shular 
qatori 
pedagogik jarayonlarga 
innovatsion 
yondashuv 
texnologiyalarini joriy etish kabi vazifalami belgilaydi.
Uzluksiz ta'lim tizimidagi pedagogik jarayonlami tashkil 
etish va boshqarishning samaradorligi - bu boshqaruv 
qonuniyatlari, 
usul va 
metodlari 
hamda innovatsion 
texnologiyalarga asoslangan boshqamv faoliyati asosida 
tashkil etilgan ta'lim-tarbiya jarayonining natijaviyligi 
hisoblanadi.
15

---

Uzluksiz ta'lim tizixni muassasalarida tashkil e tila d ig ^ x i. 
va boshqariladigan pedagogik jarayonlar