S. Y. Is kamov

Urug‘!ik donlami don quritgichlarda quritish haroratining
tarti blari
Ekinlar
Urog'-
larni
quritishg
acha
bo‘lgan
namligi,
oraliqda
(%>
Don
qurit-
gichlar-
dan
o‘tkazilad
igan
donlami
soni
Shaxta turidagi 
ko‘rsattdchlar
Nog‘ora 
tundagi 
quritgichlar. 
Donni 
qizitish 
harorati, 
oraliqda ( S)
Issiqlik
olib
yurnv-
chining
harorati.
°S
Donni
qizitish
harorati,
°S
1
70
45
45
18
1
65
45
45
Bug'doy,
20
2
60
43
43
javdar,
26
2
65
45
45
arpa,
suli
26
26dan
kam
1
2
3
55
60
65
40 
43 ; 
45
40
43
45
1
65
45
45
1
60
45
45
1
55
40
2
60
45
20
1
50
38
40
Grechixa,
>26
2
55
40
45
tariq
18
20
3
1
60
60
45
45
38
40
1
55
43
45
2
60
45
1
50
40
No‘xat
25
2
55
43
Vika
1
45
35
Y asm iq
2
50
40
Y ashil
3
55
43
no‘xat
30
4
60
45
sholi
18
1
60
45
20
1
55
43
Makkajo'xori
23
2
1
2
3
60
50
55
60
45
40
43
45
Quritishda don oglrKgining kamayishini hisoblash. Don
og'irligi quritilgandan keyin quritilishigacha bo‘lgan og‘irlikka 
nisbatan yengil bo'ladi. Chunki 1 qism suv parchalanib ketadi. Donni 
og'irligini kamayishini quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi.

---

1 0 0 ( а —
в)
(
100
- б )
bu yerda: 
X - donning quritilgandan keyingi og‘irligi, %;
A - donning quritishgacha b o lg a n namligi, %;
В - donning quritgandan keyingi namligi, %.
Misol uchun, quritgichda 200 t don quritildi. Namlik quritilgunga 
qadar 20%, quritilgandan keyin 14% b o ld i, boshqacha qilib aytganda, 
namlik 6% kamaydi. Bu kolsatkichlam i formulaga qo‘yadigan 
bo lsak, quyidagicha natija chiqadi:
_ 100 (2 0 -1 4 ) _ 100-6 _
~ (100 — 14) ~ 
86
Buni og‘irlikda kolsatadigan bo lsak, quyidagicha boladi, y a’ni:
94 t
100
Misoldan k o lin ib turibdiki, don og‘irligi bo‘yicha kamayish foizi 
namlikni kamayish foiziga nisbatan ko‘proq. Bunday foizdagi farqni 
quyidagicha tushuntirish mumkin: ya’ni don oglrligi quritilgandan 
so‘ng buglanish hisobiga kamayadi, ammo quruq don to‘plash 
saqlanib qoladi.
Misolimizda 200 t don to'plami o ‘zida 200~20 =40 t
100
nam saqlagan, quruq don to‘plami 200-40=160 t ni tashkil qilgan. 
Qimtilgandan keyin donda, ya’ni 160 t 86 foiz don to ‘pIamini 
umumiy oglrligini quruq don orqali aniqlash mumkin, ya’ni 160 t 86 
foiz umumiy oglrlikka teng. Demak, don quritilgandan keyin 160- 
100/86=186,06 t ga teng bo ladi, bu yerda don to‘plamidagi nam 
oglrligi 186,06-160=26,06 t,ga teng yoki quritilishgacha b o lg an
namlik miqdori 40-26,06=13,94 t b o lib , 6,97 foizni tashkil etadi 
(13,94-100/200=6,97foiz).
Jihoz va m ateriallar: quritish javoni, texnik torozi, kalkulyator, 
millimetrli qog‘oz, byukslar.