S. Y. Is kamov

Xirmonlarga urug‘lam i joylashtirish rejasi. Don omborlarida 
saqlanadigan xirmonlar miqdori aniqlanib ulami xirmonlarga 
joylashtirish 
rejasi 
tuziladi. 
U ru g lam i 
saqlash 
davrida 
omborxonalarda turli o ‘simlik um glarining og'irligi, navi, namligi, 
tozaligi va boshqa sifat kolsatkichlariga qarab bir yoki bir nechta 
xirmonlar 
ajratiladi. 
U ruglam i 
xirmonlarga b o lib
taiqatish 
m a’lumotlari quyidagi 32-jadvalda yoziladi.
32-jadval
Xirmonlar bo‘yicha turli o‘simlik uruglarini tarqatish rejasi
Ekinlar
Nav rep- 
roduksiya 
va 
hokazo
To'plam
og'irligi,
s
Uyum 
baland­
ligi, m
Xirmon
tartib
raqami
maydoni,
m
urugiar
og'irligi,
s
Don uyumi haroratini o‘lchash. Don uyumini saqlash davrida 
uning holatini aniqlashda asosiy kolsatkichlardan bixi harorat 
hisoblanadi. Noqulay saqlash sharoitida don uyumlaridan fiziologik 
jarayonini issiqlik ta ’sirida rivojlanishi faollashadi.
Don uyumlarini past issiq o ‘tkazuvchanligi sababli issiqlik don 
uyumlarida ushlanib qolishi natijasida o‘z-o‘zidan qizishiga olib 
keladi. Omborxonadagi don to‘plamida harorat muntazam nazorat

---

qilib turiladi. Agar omborlarda don to ‘kib saqlanadigan b o lsa, elektr 
harorat olchagichlari qollaniladi.
Bonlarni faol shamollatish. Faol shamollatish deganda don 
uyumiariga majburan sovuq yoki isitilgan havoni ventilyator yorda­
mida y o ‘naltirish tushunladi. Faol shamollatish uyum haroratini 
pasaytirishda, 
donlar orasidagi havoni almashtirishda, 
donlar 
namligini pasaytirishda va uni gazatsiya va degazatsiya qilishda 
qollaniladi. Keyingi yillarda donlarni va dukkakli ekinlar uruglaxini 
quritishda 
faol 
shamollatish, 
raoslamalari 
keng 
miqyosda 
qollanilmoqda. Omborxonalar, ochiq maydonlarda bostirmalarda 
saqlanayotgan 
donlarni 
faol 
shamollatishda 
quyidagi 
uchta 
qurilmalardan foydalaniladi: statsionar, ko‘chma hamda satxdan 
ko‘chirib turadigan asboblar. Donlarni faol shamollatish mas’uliyatli 
ish hisoblanib, uni bajarishda maxsus qoidalarga rioya qilishni taqazo 
etadi. Donlar noto‘g ‘ri shamollatilganda nam tortib qolish hollari 
uchraydi. Bunday holat don uyumiariga y o ‘naltirilayotgan issiq 
havoni harorati ortib borishi natijasida ro‘y berishi mumkin. Shuning 
uchun faol shamollatish faqat donlar issiq havo yo‘naltirilganda qizib 
ketmasa va namlik bo‘lishi kuzatilmaganda q ollansa maqsadga 
muvofiq b o lad i.