S. Y. Is kamov

Oszlashtirish uchun savollar
1. Donni harid qilishda davlatni xo‘jaliklar bilan qo‘shimcha narx 
yoki chegirishi nimaga asoslanib amalga oshiriladi?
2. Don uchun to lo v lar qanday o'tkaziladi?
3.Don nandni belgilashda qanday sifat ko‘rsatkichlari inobatga 
olinadi?
42-ish, Donni saqlash
D arsning m aqsadi: talabalami donni saqlash texnologiyasi bilan 
tanishtirish. Turli hajmdagi oziq-ovqat, ozuqa-yem va u ru g iik donlar 
uchun 
m oljallangan 
omborlaming 
tuzilishi, 
ularga 
donlarni 
joylashtirish bilan amaliy tanishtirish.
Ishlash tartibi: donlarni saqlash uchun loyiha asosida qurilgan 
hamda xirmonlar bilan jihozlangan omborxonalardan foydalaniladi. 
Omborxonalarda xirmonlar bir, ikki va bir necha qatorlab 
joylashtiriladi.
МаишпаМ 800 tonnali io n saqlash omfeori. U oziq-ovqat, furaj 
va u ru g li donlar uchun moljallangan. Ombor don tozalash (birlamchi 
va ikkilamchi tozalash uchun) va quritish bo‘limlaridan iborat. 
Xirmonlar ikki qator bo‘lib, ular orasida o lish y o li kengligi 2 m. Don 
omboridagi jam i 22 ta b o lim b o lib , ulaming 12 tasi oziq-ovqat -
furaj doni va 10 tasi u ru g iik don lari uun moljallangan. Oziq-ovqat- 
furaj doni uchun xirmon hajmi 47 t, u ru g iik don uchun esa 17 t 
atroflda. Oziq-ovqat furaj doni uchun don omborining umumiy hajmi 
620 t va u ru g iik don uchun 180 t. Undan tashqari, donni idishlardi 
saqlash uchun maydoncha mavjud. K o‘chma faol shamollatish 
agregatlari yordamida quritish mumkin. Ombor bo iim i ikki qavatli 
don tozalash b o iim i bilan boglangan b o lib , unda donni qabul qilish, 
tozalash va tarqatish amalga oshiriladi. Don tozalash bolim ida

---

birlamchi tozalash uchun xonalax m o‘ljallangan, donni ikkilamchi 
tozalash uchun shuningdek qop, idish, inventar va chiqitlarni 
to ‘plashga xonalar mavjud.
Omborga keltirilgan don avtomashinadan qabul bunkeriga 
to'kiladi, keyin TIJ-2xlO cho‘michlari orqali yuqoriga ko‘tariladi va 
don tozalash to ‘g ‘ri xirmonga y o ‘naltiriladi. Don tozalangandan keyin 
tasmali transporteming yuqori qismi yordamida xirmonga o'tkaziladi. 
Transporterdan u ko'chma bo‘shatish aravachasi yordamida xirmonga 
y o ‘naltiriladi. Hozirgi kunda ko‘pgina xorijiy mamlakatlarda 
zamonaviy tipdagi don omborlari qurilmoqda. Ularda avtomashinada 
keltirilgan don traktorlarga tirkaluvchi maxsus uskunalar yordamida 
bevosita xirmonga bo‘shatiladi (40-rasm).
Xirmonlami bo‘shatish quyidagi tarzda amalga oshiriladi. Don 
xirmondan tamov orqali tasmali transporteming pastki qismiga 
uzatiladi, va cho'michlar yordamida u yoki bu tarafga y o ‘naltiriladi. 
Shuningdek transporter ishlamasa, tusliirish yoki ortish qo‘l 
aravachalari yoki ko‘chma shnek yordamida amalga oshiriladi.
40-rasm.