S. Y. Is kamov

Jihoz va materiallar: kolbalar, pipetka, stakanlar, cliinni stupka, 
reaktivlar, elektrplita, lakmus qog'ozi, kalkulyator.
Q‘zlashtirish uchun savollar
1. Inson hayotida vitamin “S” qanday ahamiyatga ega?
2. Qaysi meva-sabzavotlar vitamin “S” ga boy hisoblanadi?
3. O'simliklar hayotida vitamin “S” qanday ahamiyatga ega?
! 4-ish. Mahsulotda tuz miqdorini aniqlash
Darsning maqsadi: Sabzavotlami mikrobiologik konservalash 
bilan 
tanishish. 
Talabalarga 
mikrobiologik 
konservalangan 
mahsulotlar tarkibidagi tuz miqdorini aniqlashni o‘rgatish.
Tuzlangan mahsulotda eng asosiy ko'rsatkich bu tuz miqdori 
bo‘lib, u mahsulot ta’mini bildiradi. Mahsulotdagi tuz miqdori 
standartlar tomonidan asosiy texnik shakldako‘rsatiladi.
Ishlash tartibi: tuz miqdorini aniqlash uchun nusxani pichoq 
bilan yoki go‘sht qiymalagichda, chinni stupkada yoki maxsus 
laboratoriya inaydalagichida maydalanadi. Nusxadan 20 g namuna 
olinib, shisha stakanga solinadi va uni 200 ml kolbaga olib o ‘tiladi. 
Stakan yaxshilab chayilib, suvi kolbaga solinadi. Kolba yarmigacha 
to ‘ldirilishi kerak. Keyin 30 daqiqa davomida 80° haroratda kolba

---

isitiladi.
Termometr bilan harorat tekshiriladi, agar tuz miqdori namakobda 
aniqlansa u holda namuna olish va bakozo ishlami hojati yo‘q. Pipetka 
bilan 20 ml tuzli namakob olinadi grammlarga aylantiriladi va 
solishtirma og'iriigiga ko'paytiriladi. Solishtirma og‘irhgini esa 
oldindan areometrda o'lchanadi. Qolgan qilinadigan ishlar hammasi 
bir xil boladi.
Kolba sovutilgandan keyin (vodoprovod suvida) olingan namuna 
neytrallashtiriladi, buning uchun kuchsiz ishqor eritmasi 2-3 tomchi 
fenolftalein ishlatiladi. Keyin kolbadagi suvni chizig'igacha olib 
kelinadi va paxta bilan quruq kolbaga filtrlanadi.
Filtratdan keyin pipetka bilan 20 ml kichkina kolbachaga solinadi, 
unga 8-10 tomchi 10% li kaliy xrom oksid eritmasi indikator sifatida 
ishlatiladi vakum ush azot oksid 0,1 eritmasi bilan titrlanadi.
Eng aw al oppoq cho'kma hosil bo'ladi bu xloristiy srebro, keyin 
esa to‘q qizil rangli bo'lgan cho‘kma b o ‘lib 6u esa xromovo kisliy 
serebro hisoblanadi. Shun da titrlashni to‘xtatiladi.
Osh tuzini miqdorini quyidagi formula b o ‘yicha hisoblanadi:
а -Г -0,0058- С -100%
H e
bu yerda: 
a - azotnokisliy serebroni 0,1 eritmasi miqdori, titrga 
qarab;
t - azotno-kisliy serebroning 0,1 eritmasi;
s - suv eritmasining umumiy hajmi, ml;
N - mahsulot namunasi, g;
ye - titrlashga olingan filtrlanish miqdori;
0.0058.- azotno-kisli serebroning 0,1 eritmaga koeffi-sienti, ya’ni
0,1 ml eritma - 0,0058 grammga to ‘g ‘ri keladi.
Reaktivlar:
1. azotnokisliy serebro 0,1 eritmasi 16,89 g 1 1 suvda eriti-ladigan 
qora yorug1 tushmaydigan idishda saqlanadi.
2.Xromo kisliy kaliyni 10 g eritmasini 90 ml suvda eriti-ladi.
3.10,5 natriy ishqorni 100-120 g ni 850-900 suvda (fcsfor
idishda) eritiladi.
Anqlangan tuz miqdori texnik shartlarda belgilangan m e’yor bilan 
qiyoslanadi va shu asosda mahsulotga baho beriladi.