S. Y. Is kamov

Kuliiligi. Yorma kulliligini aniqlashning asosiy usuli namunalami 
tozalagich azot kislotasini qo'llamasdan kul holiga aylantirishdir. 
Yormaning 30-50 gr naimmasini qo'l tegirmonchasida standartda 
ko'rsatilgandek, temir simlik elakdan o'tadigan holatda yanchiladi. 
Tahlil uchun namuna tanlash, kulga aylantirish va hisoblash un 
kulliligini aniqlashdagi singari olib boriladi.
Nedodir. Nedodir miqdori faqat perlovka va arpa yormasida 
aniqlanadi. Perlovka yormasida mag'izning ustki sathida to^rtdan bir 
qismi, ariqchalardan tashqari joyda gul shaffoflari qoldiqlari bo'lgan 
mag'izlar nedodir hisobolanadi. Arpa № 1 yormasida don po'sti 
orasidan aniq ko'rinib turadigan gul shaffoflari qoldiqli donlar nedodir

---

hisoblanadi. Perlovka va arpa yormalarida namunani (10 g) lupa 
yordamida ko‘zdan kechirishda aniqlanadi. Perlovka yormasida 
nedodir miqdori marganes oksidi aralashmasi yordamida aniqlanadi. 
Yorma namunasi (10 gr) о‘rtacha namunadan ajratiladi va u temir 
elakka joylanadi, uni 2% marganes oksidi aralashmali idishga 1 
daqiqaga botiriladi. Keyin yormani o‘sha elakda 5 daqiqa davomida 
suv ostida yuviladi. Yuvilgandan keyin yorma filtr qog'ozida quritilib, 
oynaga qo‘yiladi va qorayib qolgan mag'izda yaqqol k o ‘zga 
tashlanadigan shaffofli nedodir ajratiladi. Ajratilgan nedodir va 
sog‘lom yorma 0,01 aniqlikda tortiladi va nedodir miqdori ishlov 
berilgandan keyin yorma namunasi og‘irligiga nisbatan foizda 
ifodalanadi.
Misol. Nedodir og'irligi 0,25, ishlov berilgan sog‘lom yorma 
oe'irligi 10,45 gr, barcha yormaning og‘irligi 10,70 g. Bu yerda nedo­
dir foizi: 0,25x100/10,7=2,33% ga teng.
Jihoz va materiallar: oyna, qoshiqcha, yupqa yog‘och 
taxtachalar, xokandozcha, pinsetlar, bo‘lgich, analitik va texnik 
torozilar, chinni idishchalar, elaklar to ‘plami, 5-10 kattaiikda 
ko‘rsatuvchi lupa, stol yoki silliq satxli enlik taxta, shpatellar, 
yormalar namunasi, yormalar standarti.