Salep biTKİSİNİn doku küLTÜRÜ İle çOĞaltilmasi çalişmalari cevdet Gümüş 2

Materyal ve Yöntem 
 
Gümüş (2009) tarafından tüm detayları açıklanan çalışmada, tohumların çimlenmesiyle 
oluşan ve önce protokorm, sonra da bitkiye dönüşen eksplantlar, dış koşullara alıştırılmak 
üzere zaman içerisinde farklı uygulamalara tabi tutulmuştur. Bu uygulamalar aşağıda 
özetlenmiştir: 
I. 
Uygulama 
Orchis coriophora, Serapias vomeracea ve Dactylorhiza nieschalkiorum türlerine ait in vitro 
koşullarda gelişen bitkicikler, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümüne 
ait ısıtılmayan cam serada sisleme sistemine yerleştirilmiştir. İnce zerrecikler halinde belirli 
aralıklarla su püskürten bu sistemin altındaki ‘perlit + pomza’ karışımı içerisine köklerindeki 
agarlı besin ortamı yıkanıp temizlendikten sonra dikilen orkide bitkileri (Şekil 1), ilk günler 5 
dakikada bir kez, ilerleyen günlerde susuz geçen zaman aralığı dereceli olarak artırılan bir 
biçimde sislemeye bırakılmıştır. Seradaki ortalama sıcaklık 26±5 
o
C olarak kaydedilmiştir.
Orchis coriophora türüne ait ve iki farklı gelişme döneminde bulunan (yumru oluşmuş ve 
oluşmamış aşamalarda) toplam 485 adet bitki, Serapias vomeracea türüne ait 80 adet bitki ve 
Dactylorhiza nieschalkiorum türüne ait 225 adet bitki sisleme ünitesindeki yetiştirme 
ortamlarına aktarılmıştır.
Şekil 1. Sisleme ünitesindeki ‘perlit+pomza’ karışımına aktarılan orkide bitkileri 

---

3 
II. 
Uygulama
 
 
Doku kültüründe elde edilen orkide bitkiciklerinin dış koşullara alıştırılması ve gelişimlerinin 
sürdürülmesi amacıyla, farklı yetiştirme ortamlarının ve fide tutumunu artırmada kullanılan 
Crop-Set adlı ticari bir ürünün (Lactobacillus acidophilus sıvı fermentasyon ürünü 893.80 g/l, 
bitki eksraktı 147.15 g/l, mangan sülfat 27.25 g/l, demir sülfat 16.35 g/l, bakır sülfat 5.45 
g/l)’in etkisi araştırılmıştır. Bu amaçla Orchis morio ve Dactylorhiza nieschalkiorum türlerine 
ait bitkicikler, Bartın Üniversitesi Bartın Meslek Yüksekokulu Uygulama Seraları’nda, 
içerisinde yaklaşık 5 cm
3
hacminde üç farklı yetiştirme ortamı (perlit, Bolu torfu ve 
vermikulit) bulunan viyollere aktarılmıştır (Şekil 2). Her viyolde tek bitkicik olacak şekilde 
dikim yapılmış, ayrıca örneklerin yarısı Crop-Set ile dikim öncesi muamele edilmiştir. Her 
uygulama için her bir türden 45 adet bitkicik kullanılmıştır. Seradaki ortalama sıcaklık 24±4 
o
C ve ortalama nisbi nem %80 civarlarında ölçülmüştür.