Salixov shoxrux mansurovich shaxs temperamental sifatlarining sport faoliyatidagi samarasi buxoro- 2023

Dissertatsiya ishining II bobi yuzasidan xulosa
Disseratsiya ishimizning bobida temperament muammolarni asosan nazariy jihatdan tahlil qilish Sportchilarda o‘z – o‘zini muhim jarayonlarda temperamental sifatlarining namoyoyon bo‘lishi o‘zini hissiy – irodaviy tengligini ushlay olishi juda muhim o‘rin tutishi. G‘alaba yoki mag‘lubiyatdan qat’iy nazar hissiy jarayonlarini boshqara olishi lozimligini bilib oldik.
Eng avvalo shaxs temperamental xolatlari adekvat maqasadga yo‘naltirilgan, integrasiyalashgan psixikaning namoyon bo‘lish shaklidir.
Dissertatsiyamiz bobida Sportchining o‘zini-o‘zi tarbiyalashi va o‘zini-o‘zi takomillashtrishi, sportning texnikasi va taktikasiga oid ta’lim olishi kasbiy faoliyati, jamiyatdagi hatti – harakatlari muntazam ravishda o‘zini – o‘zi takomillashtrishni talab etadi. Bundan tashqari iroda paydo bo‘lishining bosh omili sportchi tomonidan faoliyatning turli tarkiblarining temperament harakatlarini tizimli tarzda tadbiq etilishini ong bilan mujassamlashganini nilib olishimiz mumkun bo‘ldi .
Eng avvalo ushbu bobimizda dissertatsiyamiz asosiy qismiga ya’ni tadqiqot jarayoniga bo‘ladigan kamchiliklarni eksperiment jarayonlari va kamchilik echimlarni topishga yaxshigina asos bo‘lib xizmat qildi. Bu bobimizda sportchi o‘quvchi mag‘lubiyatdan yoki stressdan keyingi hissiy zo‘riqish holatiga tushib qolishi va bu jarayonga qay tarzda echim qidirish kerakligini va unda temperament holatini aniqlashga va echim topishida yordam berdi.


XULOSA
Yuqoridagilarni xulosa qilib, yana bir bor ta’kidlashni istardimki, turli mamlakatlardagi psixologlar temperamentni o‘rganish bilan shug‘ullanishgan va shug‘ullanishgan. Uni o‘rganish usullari o‘zboshimchalik bilan emas va ob’ektiv emas, ammo bu yo‘nalishdagi ishlar davom etmoqda va o‘z samarasini bermoqda. Temperaturaning tabiati va uni o‘rganish usullari to‘g‘risida ko‘plab nazariyalar ilgari surilgan. YUqorida aytib o‘tilgan usullarga laboratoriya, integratsiyalashgan, temperamentni o‘rganish uchun tabiiy usullar va kuzatish usullari kiradi. Gipokrat va Galendan boshlab temperamentning 4 turini aniqlagan temperamentning tabiati to‘g‘risida turli xil fikrlar bildirildi (bu turlar deyarli har doim saqlanib qolgan va zamonaviy psixologlarning izlanishlarida ishlatiladi); E. Kretschmer temperament tabiatini qonning kimyoviy tarkibi bilan bog‘ladi, uning nazariyasini V.Makdugall va yapon psixologi T.Furukova qo‘llab-quvvatladilar; Albrecht Galler qo‘zg‘aluvchanlik va sezgirlik tushunchalarini kiritdi va uning shogirdi G.Vriesberg temperamentni asab tizimining xususiyatlari bilan bog‘ladi; I.P. Pavlov temperamentning fiziologik asoslari nazariyasini eksperimental ravishda tasdiqladi; C. Sigo temperament xususiyatlaridagi farqni fizika bilan, Vundt esa hissiyotlarning o‘zgarishi kuchi va tezligi bilan bog‘ladi. Ushbu tadqiqotlar asosida bugungi kunda temperamentni o‘rganish davom etmoqda. Bu masalani o‘rganishda Pavlov I.P., Teplov B.M., Merlin V.S., Paley I.M., Ermolaeva-Tomina L.B. va boshqalarning ishlari katta hissa qo‘shdi. Xorijiy tadqiqotchilar orasida Xilden, Xilgard va Xamfrey, Klein va Kler, Montpellier va Koul, Pik va boshqalarni eslatib o‘tmoqchiman. Men o‘z ishimda temperamentning fiziologik asosini muqaddaslashga, temperamentlarga psixologik xususiyat berishga, temperament va shaxs o‘rtasidagi bog‘liqlikni ochishga, temperamentlarni o‘rganish usullari, shuningdek, bu sohadagi xorijiy va mahalliy psixologlarning yutuqlari haqida gapirishga harakat qildim.