Самарканд агроинновациялар ва тадкикотлар институти агробиология факультети, агрономия йуналишининг, дехкончилик турлари буйича булими талабасининг


Ёпик уругли усимликларнинг уруги мева ичида булади, шунинг учун хам улар "Ёпик уругли усимликлар"деб аталади


Download 47.54 Kb.
bet2/3
Sana20.10.2023
Hajmi47.54 Kb.
#1713687
1   2   3
Bog'liq
Ёпик уруглик усимликлар ахамияти

1. Ёпик уругли усимликларнинг уруги мева ичида булади, шунинг учун хам улар "Ёпик уругли усимликлар"деб аталади.
2. Уларда оталик хамда мевача оналикдан иборат гул булади. Баъзи истисно эътиборга олинмаганда, уларда гулкургон бор. Гуллари жуда хилма-хил шаклда булади.
3. Гулларнинг чангланишини ва уруг хамда меваларнинг таркалиши хар хил йуллар билан боради, яъни шамол, хашоратлар, кушлар ва сув ёрдамида чангланади. Ёпик уруглиларнинг карийиб 90% хашоратлар ёрдамида чангланади.
4. Бу усимликлар иккиламчи уругланади, бунинг натижасида факат муртак эмас, балки эндосперм хам хосил килади.
5. Ёпик уруглиларнинг уруг куртаги уругга, тугунча мевага айланади ва мевалар мевача баргларининг химоясида етилади.
6. Ёпик уругли усимликларнинг морфологик ва анатомик жихатдан бошка типдаги Усимликларга нисбатан жуда хам мураккаб тузилган.
Ёпик уруглиларнинг насллари чангланишда, юкори Усимликларнинг бошкалари сингари, спорофит насл хукмронлик килади. Аммо спорофит насл ёпик уруглиларда жуда яхши тараккий этган булиб карийиб индивиднинг хамма кисмини ташкил этади. Гаметофит насл нихоятда редукцияланган бУлиб, спорофитдан ажралмаган холда гулда унинг хисобига тараккий этади. Гаметофит айрим жинсли булади. Эркак гаметофит чангининг усишдан хосил булган чанг найчаси ва унинг ичидаги битта вегетатив, иккита спермий деб юритиладиган хивчинсиз генератив ядродан, ургочи гаметофит эса уругкуртакда жойлашган 8 та ядроли муртак халтасидан иборат. Ёпик уруглиларда архегоний тараккий этмайди.
Ёпик уруглиларнинг келиб чикиши
Ёпик уруглиларнинг келиб чикиши хали жуда аник хал этилмаган. Лекин бу хакда турли хилдаги фикрлар маълум. Масалан, айрим олимлар ёпик уругли Усимликлар уругли папоротниклардан, бошкалар беннетит ёки гнетумлардан келиб чиккан деб тахмин киладилар. Бирок ялангоч уруглилар билан ёпик Уртасидаги оралик шакллар номаълум.
Ёпик уруглиларнинг келиб чикиши масаласини хал этишда гулнинг келиб чикишини хал этиш керак.
Гулни келиб чикиши хакида асосан 2 та назария мавжуд.
1. Австралиялик олим Ветштейн назарияси.
2. Немис олими Г.Галир ва инглиз олимлари А.Н.Арбер ва Д.Паркен назарияларидир.
Ветштейн назарисига кура гул аслида эфедрага ухшаш ялангоч уруглиларнинг узгарган ва соддалашган тупгулдан иборат. Тупгулдаги хар бир оталик ва оналик айрим гул хисобланади. Бу назария псевдант ёки сохтагул назария деб аталади. Бу назарияга мувофик содда тузилган гуллар айрим жинсли, оддий гулкургонли ёки гулкургонсиз булади.
Иккинчи назария бенеттитлар топилиб, фанга маълум бУлгандан кейин, яъни 1905 йилда яратилади. Бу назарияга кура ёпик уруглиларни гули ялангоч уруглиларга карашли бУлган бенеттитлар аждодининг икки жинсли ва Узгарган куббаси стробилдан иборат. Бирок бенеттитлар стробил-гулларида чин оналикни йУклигини ва микроспрофилининг шохланган бУлиши билан чин гулдан фарк килади. Иккинчи томонидан, беннеттитларнинг стробили узининг умумий тузилиши жихатидан ёпик уруглиларнинг энг ибтидоий вакили бУлган магнолиянинг гулига ухшаб кетади. Арбор ва Паркинлар беннеттитлар стробилининг юкорида тасвирланган тузилишини хисобга олган холда, беннеттитлар стробили гули билан ёпик уруглилар гули оралигидаги тахминий, яъни гипотетик гулнинг тасвирий схемасини яратадилар.
Ёпик уруглилар шимолдан жанубга томон купрок таркала боради. Мас: Франц Иосиф Ерида гулли Усимликларнинг 37 тури, грта Осиёнинг тогли кисмида 6000 ктекислик ва сахро кисмида 600) тури Усади. Хиндистонда 21000 тури, Африкада 13000, Бразилияда 40000 тури учрайди. Тропик зоналарда хаммаси булиб, ёпик уруглиларнинг 120000, субтропикда эса 60000 га якин тур усади.

Download 47.54 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling