Samarqand davlat universiteti intellektual tizimlar va axborot texnologiyalari fakulteti

21.Axborotlarni ajratib olishning maxsus masalalari.
Nomlangan (ya’ni, muhim, tayanch) elementlarni tanish, masalan: odamlar ismi, tashkilot nomlari, geografik nomlar, vaqt va pul birliklari va h.k.
Anaformalar va o’zaklarning aniqlanishi: bitta va aynan shu ob’etga tegishli (daxldor) bog’liqliklarni aniqlash. Bunday bog’lanishlarning xos holatlari – olmoshli anaforalar.
Atamalarni (terminlarni) ajaratish: berilgan matn uchun kalit so’zlari va iboralarni topish.
Avto (referat tuzish): matndan semantik, hissiy, baholovchi malumotlarni ajratib olish. Bu generativ va deklarativ bo’ladi.
22.Ma'lumotlar sintezi
Bu ma'lumotlarning hayot aylanishining nisbatan yaqindagi bosqichidir. Barcha ma'lumotlarning hayot aylanishi modellarida foydalanilmaydi.
Ma'lumotlar sintezi - bu induktiv mantiq va uchinchi tomon axborot manbalaridan foydalangan holda ma'lumotlardan qo'shimcha qiymat olish jarayoni.
Bu tahlilchilar ma'lumotlar bilan ishlaydigan bosqich bo'lib, ular o'z ishlarida risklarni modellashtirish, aktuar modellashtirish, investitsiya qarorlarini qabul qilish uchun modellashtirish va boshqalardan foydalanishlari mumkin.
Bu bosqichda deduktiv emas, induktiv mantiqdan foydalaniladi. Induktiv mantiq ekspert fikridan foydalanishni talab qiladi, chunki ball modellarini yaratish uchun zarur bo'lgan mutaxassislarning malakalari va boshqalar.
23.Ma'lumotlardan foydalanish
Hozirgacha biz ma'lumotlarga texnik xizmat ko'rsatish bosqichida tozalangan va boyitilgan va ma'lumotlarni sintez qilish bosqichida qo'shimcha uchinchi ma'lumotlar manbalari bilan birgalikda ishlatilgan bo'lishi mumkin bo'lgan bir korxona ichida ma'lumotlardan foydalanish haqida gapirdik.
Ma'lumotlardan foydalanish bosqichida ular ma'lumotlar asosida bajarilishi va boshqarilishi kerak bo'lgan vazifalar uchun foydali ma'lumot sifatida ishlatiladi.
Bu vazifalar ma'lumotlarning hayot aylanishidan tashqarida bo'lishi mumkin. Biroq, ma'lumotlar korxonalar biznes jarayonlarining tobora muhim qismiga aylanib bormoqda. Ma'lumotlarning o'zi korxona tomonidan taklif qilinadigan mahsulot yoki xizmat (yoki mahsulot yoki xizmatning bir qismi bo'lishi) bo'lishi mumkin.
Ma'lumotlardan foydalanish Ma'lumotlarni boshqarish doirasida maxsus vazifalarga ega. Qiyinchiliklardan biri ma'lumotlardan talab qilinadigan shaklda qonuniy foydalanishdir. Bu "ma'lumotlardan ruxsat etilgan foydalanish" deb ataladi. Ma'lumotlardan qanday foydalanish mumkinligi bo'yicha me'yoriy yoki shartnomaviy cheklovlar bo'lishi mumkin va Ma'lumotlarni boshqarish rolining bir qismi ushbu cheklovlarni amalga oshirishdir.