Samarqand davlat universiteti psixologiya kafedrasi konfliktlar psixologiyasi

Silsila yoki zanjir reaksiya
Agar Sizni hafa qilishayotgan bo’lsa, siz avvalo kim hafa qilayotganligiga qaraysiz. Agar u sizning boshlig’ingiz, qaynonangiz yoki biror kattakon bo’lsa jahlingizni yutasiz, ularga javob qaytarmaysiz. Ammo ko’nglingizda saqlangan to’yg’ular tashqariga oshiqadi. Shu bois siz o’zingizga tobe bo’lgan odamga butun zahringizni sochasiz. U esa o’z navbatida yo xotiniga, yo o’g’liga, juda bo’lmasa, qo’shnining mushugiga o’z g’azabini yog’dirishga harakat qiladi. Onangiz - sizga, siz singlingizga, singlingiz qo’shnining itiga, it esa, o’z o’rnida onangizga hamla qiladi.
O’t o’chiruvchi
G’azablanganingizda, siz uni olovlanib ketmasligining barcha choralarini ko’rasiz. Siz, konfliktlar hayotning tabiiy bir hodisasi ekanligini aniq tasavvur qilasiz. Shuning uchun siz o’z temperamentingizni bosishga, jahlni aql bilan yengishga hamda butun energiyangizni muammolar yechimiga qaratishga harakat qilasiz.
O’zingizni bosing!
Jahl va g’azabni jilovlash bo’yicha 10 foydali maslahat

1. 
   Pauzadan foydalaning
   

Agar siz jahl tufayli o’zingiznm yo’qotib, g’azabga berilib ketayotganingizni sezsangiz, pauza qiling. Hamsuhbatingizga juda jahlingiz chiqayotganini aytib, «Men - tasdiq”lardan foydalaning. Albatta keyinroq yana qayta mavzu muhokamasiga qaytishga va’da berib, jahldan pauza yordamida qutulishga harakat qiling.

2. 
   Jismoniy mashqlar bilan o’zingizni chalg’iting
   

Ko’chaga chiqib sayr qiling, velosipedda uchishingiz mumkin, toshlar ko’taring, suzing, to’nkalar yoring, toqqa chiqing, televizor kanallarini pultsiz o’zgartiring, biror jismoniy mashq qilish bilan g’azabingizni yengib chiqing.
3. Sanab ko’ring
G’azab ustun kelayotganida, ichingizda 10 gacha sanab ko’ring, yoki 2000 gacha. Diqqatingizni raqamlar tartibiga berish orqali siz baribir jahldan tushasiz.
4. Xat yozing
Agar kimdandir jahlingiz chiqayotgan bo’lsa, unga xat yozing. Unga yuragingizdagi hamma dard alamlaringizni to’kib soling, uni so’kishga erinmang. Xatni yozib bo’lgandan keyin, xatni o’kib chiqing- da, keyin yirtib tashlang.

1. 
   Meditasiya qiling.
   

Qulay joylashib oling. Tinchlaning, ko’zlaringizni yuming. Chuqur nafas oling. Nafasni biroz ushlab turing. Asta-sekin nafas chiqaring. Hayot mazmuni haqida o’ylab ko’ring... Sizni nima rohatlantiradi?! Uzoq va chiroyli o’lkalarga uchib ketayotganingizni tasavvur qiling. Agar siz mashhur estrada xonandasi bo’lsangiz zo’r bo’lardi-a? Yo’q, undan yaxshiroq orzu-havaslar bor. Siz – millionersiz... Yetim bolalar uchun maxsus maktab qurdingiz...Yaqinda sizning fabrikangiz ochiladi... Qancha odam ish bilan ta’minlanadi...O’shanda, sizni hafa qilgan odam bilan o’zingiz bilasiz qanaqa gaplashishni...

2. 
   Ijod bilan shug’ullaning
   

G’azabning rasmini chizing. G’azabingiz haqida she’r yozing. Masalan, jahl to’g’risidagi madhiya. Ashula to’qing – «Mening g’azabim - hayotim, rohatimdir”. Raqs sahnalashtiring -«Men g’azabdaman». Haykal yasang - «G’azab va marmar». Ilmiy asar yozing – “G’azab kelib chiqishining tarixiy va dinamik jarayonlari”. Yoki, aniqroq, nazariy bo’lmagan mavzu - “G’azabning ichki strukturasi”. O’z g’azabingizning ijod orqali chiqib ketishiga yordam bering.

3. 
   Issiq vanna qabul qiling.
   

Juda yordam beradi. Agar vanna bo’lmasa, dush ham to’g’ri kelaveradi.

4. 
   Suhbatlashuv va dardlashuv
   

Yaqin do’stingiz bilan gaplashib ko’ring. Do’stingizga o’z xissiyotlaringiz haqida gapirib ko’ring. Ba’zan dil izhori har qanday usuldan ko’proq yordam beradi.
9. Uy hayvoningizni erkalating
O’y xayvonlari tinchlanishning yaxshi vositasi hisoblanadi. O’z kuchugingiz bilan o’ynang yoki mushugingiz bilan mudrab oling, qushlaringiz bilan gaplashib ko’ring, baliqlaringizning suzishini tomosha qiling v.h.
10. Diqqatingizni boshqa narsaga bering.
O’zingizni biror ish bilan mashg’ul qiling. Televizor ko’ring. Kassetalar eshiting. Kinoga boring. Kompyuterda o’tiring. Sizni havotirga solayotgan fikrlardan o’zingizni chalg’itish uchun biror boshqa narsa bilan shug’ullaning.