Samarqand davlat

Modellashtirish shartlari. Modellashtirishni tashkillashtirishda muhim savollar tug„iladi: qanday shart-sharoitlar mahso„lot chiqishini ta‟minlaydi va olingan ma‟lumotlarni asl nusxaning xatti-harakatlariga tadbiq etish imkoniyatlari qanday? Bu shartlar fizik va matematik modellashtirishda har xil.
Jismoniy modellashtirishning an‟anaviyligi asl va modelning o„xshashligi bilan ta‟minlanadi. O„xshashlik nazariyasi kimyoviy texnologiya jarayonlari va apparatlari fanining nazariy asosining eng muhim qismi bo„lib, tegishli kurslarda batafsil ko„rib chiqiladi. Qisqacha aytganda, agar ikkita ob‟ekt (ikkita sistema) jismonan bir-biriga o„xshash bo„lsa, unda bu ob‟ektlarning har biridagi jarayonni o„lchovsiz harakteristikalar to„plami bilan ifodalash mumkin - o„xshashlik raqamlari va har ikkala ob‟ektlar o„xshashlik raqamlari teng qiymatlarga ega. Bunday holda, xuddi shu raqamlar o„xshashlik mezonlari rolini o„ynaydi - ular yordamida o„xshashlik mavjudligini aniqlash mumkin. Agar o„xshashlik raqamlari orqali ifodalanadigan jarayonning chegara va boshlang„ich shartlari, bir sistema uchun boshqasi bilan miqdoriy jihatdan bir xil bo„lsa, u holda ikkala sistemadagi jarayonlar ham xuddi shunday davom etsa, sistemalar bir-biriga hamma vaqt o„xshash bo„lib qoladi. O„xshashlik uchun zaruriy mezonlar to„plami jarayonni tavsiflovchi differensial tenglamalar yoki o„lchovlarni tahlil qilish asosida aniqlanadi. O„xshashlik usuli gidromekanik jarayonlarni (kanallardagi suyuqlik oqimi, g„ovakli muhit orqali filtrlash, kemalar va samolyotlarning harakatlanishi), issiqlik va moddani uzatish jarayonlarini modellashtirishda juda samarali bo„ladi. Jarayonlar asosini kimyoviy transformatsiyalar (reaksiyalar) tashkil etadigan kimyoviy jarayonlarni o„xshashlik asosida modellashtirishga urinishda jiddiy qiyinchiliklar paydo bo„ldi. Bu qiyinchiliklarning ko„p yillik tahlili shuni ko„rsatdiki, ko„p hollarda ularni bartaraf etib bo„lmaydi. Gap shundaki, ob‟ektning o„lchami o„zgarganda (masshtablashda), har xil o„xshashlik mezonlari modeldagi jarayon shartlariga zid talablar qo„yishi mumkin. Kimyoviy reaksiya hisobga olinmagan nisbatan oddiy holatni ko„rib chiqaylik.