Samarqand iqtisodiyot va servis instituti axborot texnologiyalari

Muntazam hisobotlar ularni tuzish vaktini belgilab beradigan urnatilgan grafikka muvofik tuziladi, masalan, kompaniyaning oylik sotishlari tahlili.
Maxsus hisobotlar Boshqaruvchilarning surovlari buyicha yoki kompaniyada rejalashtirilmagan biror-bir vokea sodir bo’lganida tuziladi. X,isobotlarning ham u, ham bu turlari jamlovchi, kiyosiy va favkulodda hisobotlarning shakliga ega bulishi mumkin.
Jamlovchi hisobotlarda ma’lumotlar alohida guruxlarga birlashtirilgan, saralangan va ayrim ustunlar buyicha oralik hamda yakuniy natijalar shaklida takdim etilgan buladi.
Kiyosiy hisobotlar turli manbalardan olingan yoki turli belgilari buyicha tasniflangan va kiyoslash maqsadlari uchun foydalaniladigan ma’lumotlardan iborat buladi.
Biznesda ishlatiladigan quyidagi axborot tizimlar turlari mavjud: elektron tijorat tizimlari, tranzaksiyalarni qayta ishlash (processing), Boshqaruv axborot tizimlari, karorlarni kabul qilishni kullab-kuvvatlash tizimlari. Undan tashkari ba’zi tashkilotlar maxsus -maqsadli tizimlarni ishlatadilar: sun’iy intellekt, ekspert tizimlar, virtual vokelik va boshkalar.
Elektron tijorat - axborot texnologiyalari yordamida amalga oshiriladigan tovarlarni sotish, ishlarni bajarish va xizmat ko’rsatish buyicha tadbirkorlik faoliyati. Elektron tijoratni turt yunalishga ajratish kabul kilingan: biznes biznesga (busines-to-business, B2B); biznes iste’molchiga (business-to--consumer, V2S); biznes ma’muriyatga (business-to- administration, V2A); iste’molchi ma’muriyatga (consumer-to-administration, S2A). Shuningdek, keyingi vaktda iste’molchi iste’molchiga (consumer-to- consumer, S2S) va iste’molchi biznesga (consumer-to-business, S2V) modellari rivoj topmokda.

6.Tashkilotning axborot tizimlariga ta’sir etuvchi omillar
Menejmentni yangi sharoitga moslashtirish va uni takomillashtirish zamonaviy kompyuter va telekomunikatsion texnikalarni keng qo‘llashga va uning negizida yuqori darajadagi avtomatlashtirilgan boshqaruv texnologiyasini joriy qilishga bog‘liqdir. Kompyuter texnologiyasiga asoslangan boshqaruv tizimi korxonaning tashkiliy tarkibini, personalning saviyasini, hujjatlar tizimini, axborotlarni jamlash va uzatishni tubdan o‘zgartirishga olib keladi.
Boshqaruv tizimini rivojlanishi sifatida bevosita bilimlar va ma’lu-motlarni qayta ishlashni tashkillashtirish va ularni avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimi pog‘onasigacha rivojlantirishi nazarda tutiladi. Buning asosiy sababi boshqaruv faoliyatida axborot ahamiyatining tobora oshib borishi va ishlab chiqarish resurslaridan biriga aylanishidir.
Hozirgi kunlarda rivojlangan davlatlarda menejment tizimiga ijodiy yo‘nalti-rilgan axborot texnologiyalari qo‘llanilmoqda. Ushbu texnologiya axborot davrini to‘liq qamrab olgan bo‘lib, axborotlarni (yangi bilimlarni) ishlab chiqish, uzatish, qayta ishlash, boshqariladigan ob’ektni o‘zgartirish uchun qo‘llash va yuqori maqsad-larga erishishga qaratish uchun muhim omil bo‘lib hisoblanadi. Natijada personalning bilimlari bilan kompyuter texnikasini birgalikda ishlashi ta’minlanadi.
Bu yerda, albatta, MRS. FIELDS’ COOKIES, INC. kompaniyasi haqida to‘xtalib o‘tishimiz shart. AKSH da non va konditer mahsulotlarini ishlab chiqaradigan firmalar ichida eng yirik firmalardan biri bo‘lib, 500 tadan ortiq savdo shaxobchalari va 250 tadan ortiq do‘konlari mavjud. Firmaning asosiy konsepsiyasi – “Yuqori sifatli issiq mahsulotlarni mijozlarga taklif qilish”. Ikki soat ichida sotilmay qolgan mahsulotlar muxtoj odamlarga bepul tarqatilgan. Kompaniyani ishini ta’minlash maqsadida maxsus kompyuter dasturi ishlab chiqilgan va kompyuter tarmog‘i orqali hamma do‘konlar ofis bilan ulangan. Ushbu tarmoq orqali do‘kon ishchilari va rahbarlari kunlik mahsulotlarni sotishning soatbay rejasini olib turishadi. Ushbu rejada quyidagilar e’tiborga olinadi: xafta kunlari, bayram kunlari, ob-havoni o‘zgarishi. Bundan tashqari ishlab chiqarish grafigi ham beriladi. Soatbay reja bajarilmasa kompyuter avtomatik ravishda keyingi soatlarda qancha konditer mahsulotlarini ishlab chiqish lozimligini hisoblab xodimlarga yetqazadi.
Bundan tashqari avtomatlashtirilgan axborot tizimi ushbu korxonada ishlaydigan xodimlar haqida doimiy ravishda ma’lumotga ega bo‘lish, texnik xizmat ko‘rsatishni rejalashtirish va texnik vositalarini ta’mirlashni o‘z vaqtida bajarishga yordam beradi. Menejerlarda biror-bir muammo paydo bo‘lsa ushbu tizim orqali ko‘pi bilan 48 soat ichida javob olsa bo‘ladi. Natijada ushbu tizim menejerlarga quyidagi imkoniyatlarni yaratib beradi: 1) personal bilan bevosita ishlash va qo‘yilgan rejani bajarish; 2) dukonlardagi bajariladigan ishlar haqida uzluksiz ma’lumot olib turish va uzoq masofadan boshqaruv funksiyalarini bajarish.
Natijada, korxona direktori uchun ushbu tizim yirik firmani bevosita boshqarish imkonini beradi.
Axborot tizimlarini joriy etishda paydo bo‘ladigan muammolarni oldindan ko‘ra bilish juda murakkab masala, chunki tashkilotning hamma bo‘g‘inlari bir-biri bilan bevosita bog‘langan bo‘lib bir yerda sodir bo‘lgan o‘zgarishlar avtomatik ravishda boshqa bo‘g‘inlarga ta’sir ko‘rsatadi. Bunda tashkilot va undagi axborot tizimlariga ta’sir etuvchi ob’ektiv omillarni, ya’ni iqtisodiy, siyosiy, madaniy, tabiiy va boshqalarning o‘rni boshqa omillarga nisbatan ancha yuqori.
Yuqoridagi omillarning tashkilotning axborot tizimlariga ta’sirini aniqlash quyidagi masalalarning yechimini aniqlash bilan bog‘liq.

1.