Samarqand iqtisodiyot va servis instituti u. Xudayberdiev, A. N. Xoliqulov, S. A. Babanazarova

ta’siri (tarkibiy siljishlar) indeksi hisoblanadi. Bu indeks sifat belgilari 
o‘rtacha darajasining o‘zgarishiga vaznlar tizilmasi o‘zgarishining 
ta’sirini aniqlash imkonini beradi. 
U quyidagi formula bilan ifoda etiladi: 




=
0
0
0
1
1
0
:
f
f
X
f
f
X
J
s
yoki narx misolida yozsak quyidagi formulani hosil qilamiz: 




=
0
0
0
1
1
0
:
q
q
P
q
q
P
Js
р

---

288 
Shunday qilib, milliy iqtisodiyot taraqqiyotini tahlil qilishda o‘zaro 
bir - biri bilan bog‘langan o‘zgaruvchan tarkibli, doimiy tarkibli va 
struktura ta’siri indekslaridan foydalaniladi. Bu tizimni quyidagicha 
ifodalash mumkin:











=
0
0
0
0
1
0
0
0
1
:
:
f
f
X
f
f
X
f
X
f
X
f
f
X
fi
f
X
i
i
i
i
i
i
J
x
= J
x 
* J
s
Bu bog‘lanishdan foydalanib, doimiy tarkibli indeksni aniqlasak u 
holda 
J
x
= J
x
: J
s
yoki J
s
= J
x 
* J
x
Misolda tushuntirsak raqamlar shartli.
Misol: Savdo do‘konida joriy va o‘tgan oylarda sotilgan tovarlar 
to‘g‘risida quyidag ma’lumotlar mavjud. (raqamlar shartli ravishda 
keltirilgan). 
№ 
Nomlar
i