Sanaat ka’rxanalarinda investicion rawajlaniwdi finansliq qollap-quwatlawdi ju’zege keltiriw jollari

3.1-sizilma. Mámleket investiciya programması (anıq mánzilli bólegi boyınsha)




Investitsiya usınısı 310

Finanslıq támiynlew deregi Finanslıq támiynlew deregi

anıqlanǵan 205 anıqlanǵan 106

						Jen’illikli		Tuwridan
Jen’illikli		Tuwridan tuwri		O’z
shet el		investiciyalar		qarjilari menen		shet el		tuwri
kreditler		78		46		kreditler		investiciya
81		dana				56		lar 75

3.2-sizilma. 2018-jıl Mámleket investiciya programması ústin turatuǵın investiciya usınısları ja’mlesken kestesi

Sonıń menen birge, programmanıń bıyılǵı jılda shet el investorlar hám basqa jergilikli derekler esabınan finanslıq támiynlew hám qayta islewge mólsherlengen ústin turatuǵın investiciya usınısları ja’mlesken dizimine jámi 310 investiciya usınısları kiritilgen bolıp, usılardan 161i hám kreditler qatnasiwinda ámelge asırılıwı názerde tutılmaqta.

Joqarıda belgilengen ilajlardıń ámelge asırılıwı, mámleketimiz regionlarında tuwrıdan-tuwrı shet el investiciyalar qosiliwin kúsheytiw, aymaqlardıń investicion ózine tartatug’in qa’siyetin hám de onıń ekonomikalıq potencialı hám natiyjeliligin asırıwdıń zárúrli faktorı esaplanadı.

II BAP. SANAAT KÁRXANALARINDA INVESTICIYALARDI QARATIWDIN’ QOLLAP-QUWATLAWDA JÚZEGE KELIP ATIRǴAN MÁSELELER HÁM OLARDI SHESHIW JOLLARI

2. 1. Sanaattı qollap-quwatlawǵa qaratılǵan investitsion jeńillikler

hám investitsiyalardı usınıwdı ámeldegi ámeliyatı BMSHnin’ sawda hám rawajlanıw boyınsha xalıq aralıq konferenciyası

(Yunktad) maǵlıwmatlarına kóre, sońǵı úsh jılda 97 mámleket óziniń investicion siyasatın tu’pten jańalawǵa hám jáhándegi ekonomikalıq ózgerislerge iykemlesiw ushın 153 ózgeris kirgizilgen. Sonday eken, hár bir mámleket óziniń ekonomikalıq siyasatı, ekonomikalıq potencialınan kelip shıqqan halda investicion siyasatın ju’rgiziwdi jáne bul arqalı óz ekonomikasına investiciyalardı qosıwı kerek boladı.

Sonı atap ótiw kerek, ekonomikag’a investiciyalardı qosıwǵa tómende keltirilgen bir qatar faktorlar tásir etedi:

— mámlekettegi siyasiy-huqıqıy jaǵday ;

— mámlekettiń ekonomikalıq potencialı hám rawajlanıw tendentsiyaları ;

— tábiy resurslarınıń bar ekenligi hám olardan paydalanıw tártipleri;

— shiyki onim bazasınıń bar ekenligi;

— arzan hám maman miynet resurslariniń bar ekenligi;

— usınıs qılınıp atırǵan jeńillikler;

— valyuta kursi jáne onıń erkin baspa-bas almasıwı ;

— infrastrukturanin’ rawajlanǵanlıǵı ;

— xalıq dáramatları dárejesi jáne onıń oshish tendentsiyası.

Joqarıdaǵı faktorlardı analiz etetuǵın bolsaq, investiciyalardı tartıwda tiykarınan mámlekettegi siyasiy huqıqıy jaǵday tiykarǵı ro’l oynadi jáne bul investor ushın investiciyalaw ornin anıqlawdıń tiykarǵı barometri esaplanadı. Sebebi ol jaǵdayda investor ushın dáslepki kapitaldı joytıw qáwipi joqarılaw boladı.

Har bir investor o'z investiciyalarin qandayada bir ma’mleketke jo’neltirer eken, álbette, odan payda yamasa nátiyje alıwdı maqset etip qoyadı. Investordin’ joqarı payda alıwına neler xizmet etiwi múmkin degen soraw tuwıladı. Álbette, buǵan baylanıslı birinshi náwbette ónim ózine túser bahasın tómenlewine tásir etiwshi faktorlar esapqa alinali jáne bularǵa arzan shiyki o’nim hám arzan jumısshı kúshi hám de arzan islep shıǵarıw qárejetleri (tábiy gaz, elektr energiya hám suw) kiredi. Investor ónim ózine túser bahasın tómenletiwden joqarı paydaǵa hám óniminiń bahasin belgili dárejede arzanlastırıw arqalı onıń básekige shıdamlılilig’in asırıwǵa erisedi. Bul bolsa, óz gezeginde, ónimge bolǵan talaptın’ asıwına hám islep shıǵarıwdı keńeytiwge tu’rtki boladı.

Sonıń menen birge, investor ushın usınıs qılınıp atırǵan jeńillikler úlken áhmiyetke iye boladı sebebi investor jeńilliklerden paydalanıw esabına belgili bir kapitaldı ózinde qaldırıw múmkinshiligin jaratadı jáne bul dáslepki investiciyalardın’ qaytıwın tezlestiredi. Ádetde shet el investorina úsh gruppadaǵı jeńilliklerdi usınadı (2.1-keste).

2.1-keste