Sanaat ka’rxanalarinda investicion rawajlaniwdi finansliq qollap-quwatlawdi ju’zege keltiriw jollari

2008-2017 jıllarda shet el investitsiya qatnasıwındaǵı kárxanalar islep shıǵarǵan ónim, atqarǵan jumıslar hám kórsetken xızmetler muǵdarınıńregionlar boyınsha bólistiriwi (%)

Qaraqalpaqstan Respublikası	0,2
Andijan wálayati	0,8
Buxara wálayati	1,4
Jizzax wálayati	1,2
Qashqadárya wálayati	0,7
Nawayi wálayati	5,3
Namangan wálayati	1,4
Samarqand wálayati	5,3
Surxandarya wálayati	0,2
Sirdarya wálayati	0,4
Tashkent qalası	76,5
Tashkent wálayati	16,2
Ferǵana wálayati	1,7
Xorezm wálayati	2,4

1.1-keste

Shet el investiciya qatnasıwındaǵı kárxanalardıń paytaxtta hám paytaxt wálayatında toplanıwı, biziń názerimizde, bul orında ekonomikalıq jáne social infrasistemag’a salıstırǵanda rawajlanǵanlıǵı menen g’ana emes, bálkim investiciyalardı qosıw ushın regionlıq siyasat joqlıǵı menen de baylanıslı.

Valyutanı erkin ayırbaslaw menen baylanıslı bolǵan waqtınshalıq máseleler de investitsiya bazarınıń rawajlanıwına tásir qılıp atır. Tájiriybe sonı kórsetedi, erkin ayırbaslaw huqıqın alıw boyınsha belgilengen ámeldegi tártipler investiciyalar qatnasıwındaǵı kárxanalardıń islep shıǵarıw hám investiciya iskerligin ele jetkilikli dárejede xoshametlewge jóneltirilmegenliginen derek beredi.

Ózbekstan Respublikası ekonomikaǵa investiciyalardı qosıwdıń ósiw páti kóp tárepten túrli investiciya mákemeleri iskerligin kusheytiwi, qımbatlı qaǵazlar bazarınıń du’ziliwi, inflyaciya processleri jónge salıniwi hám óndiristiń turaqlılasıwına baylanıslı.

Ózbekstan Respublikasında tiykarǵı kapitalǵa investiciyalar tartiwdi 2017-jılda qosılǵan investiciyalardıń 16,8 procenti Qashqadárya wálayatına, 23,9 procenti Tashkent qalasına, 7,4 procenti Ferǵana wálayatına tuwrı kelgen. 2017-jılda bolsa Qashqadárya wálayatında bul kórsetkish 0,1 procentke kóbeygen, Tashkent qalasında bolsa 0,3 procentke hám Ferǵana wálayatında - 1,0 procentke azayǵan (1. 2-keste).

Jizzax wálayatında (2008-jılda - 2,1 procent hám 2017-jılda - 2,3 procent), Surxanda’rya wálayatında (2008-jılda - 3,3 procent hám 2017-jılda 3,4 procent) hám Sirda’rya wálayatında (2008-jılda 2,3 procent hám 2017-jılda - 2,0 procent) tiykarǵı kapitalǵa investiciyalardıń úlesi a’dewir pa’s boldi. Bul jaǵday bolsa mámleketimizde ju’ritilip atirg’an investiciya siyasatı talapları hám regionlarda ekonomikalıq jaǵdaydı jaqsılawǵa qaratılǵan ilajlar tómen alıp barılıp atırǵanlıg’ınan derek beredi.

2008-2017-jıllar dawamında bankler investiciyalarınıń úlken bólegi sanaattıń ústin turatuǵın tarmaqlarındaǵı investiciya joybarların pul menen támiyinlewge sarplandi.
1. investiciyalardin’ bes tiykarǵı deregi bar bolıp tabıladı:

2. ma’mleket byudjeti tárepinen sariplanatug’in;

3. ka’rxana hám fizikalıq shaxslar fondları ;

4. bank kreditleri;

5. shet ellik investiciyalar byudjet emes fondlar. Keyingi jıllarda investiciyalar quramı, atap aytqanda, byudjetten ajratılatuǵın investiciyalar hám bank kreditleri áhmiyeti keskin ózgerdi. Mámleket byudjetiniń investiciya sarp etiwleri 2010-jılda 29,4 protsentti qurag’an bolsa, 2017-jılda - 0,9 procentke kóbeygen, yaǵnıy 30,3 protsentti quradı. Bul kóbeyiw, tiykarınan, Xorezm wálayatında (2017-jılda 2010-jılǵa qaraǵanda 14,6 procentke), Surxanda’ya wálayatında (15,8 procentke) hám Andijan wálayatında (13,4 procentke) kóbeygenligi sebepli júz bergen.

Monetar siyasattiń kúsheytiriliwi hám kópshilik kárxanalar finanslıq jaǵdayınıń turaqlı emesligi kárxana hám fizikalıq shaxslar qarjlarınan du’ziletug’in investiciyalar kólemine óz tásirin kórsetti. Bul jaǵday sanaat kárxanalarin rawajlandiriwdi hár tárepleme qollap-quwatlawi iskerlik berip atır.

1. 2-keste