Sa’ne: Klass: 10 Sabaqtin’ temasi: Prujinali ha’m matematikaliq mayatnikler Bilim beriwshilik maqseti

Sa’ne:

Klass: 10

Sabaqtin’ temasi: Prujinali ha’m matematikaliq mayatnikler

Bilim beriwshilik maqseti; Prujinali ha’m matematikaliq mayatnikler haqqinda oqiwshilarg’a mag’liwmat beriw, Prujinali ha’m matematikaliq mayatnikler haqqinda ken’nen tu’sinik beriw.

Ta’rbiyaliq maqseti: oqiwshilarda o’z ara dosliqqa, siylasiqqa, Watandi su’yiwge, onin’ ta’biyiy bayliqlarin qa’dirlewge u’yretiw, ekologiyag’a itibar beriwdi u’yretiw.

Rawajlandiriw maqseti: alg’an bilimlerin toliqtirip bariwg’a kerekli Orinda paydalana biliwge uyretiw.

Kompetenciya: oqiwshilarda komunikativ, informaciya menen islew, shaxs sipatinda oz ozin rawajlandiriw, matematikaliq sawatxanliq kompetenciyalarin rawajlandiriw.

Sabaq materiallari: Fizika sabaqligi, tajiriybe-korsetpelilik ushin kerek bolatug’in uskeneler: ju’n material, metal tengeler, plakatlar

Tiykarg’I tusinikler ha’m atamalar:

Mayatnik,

Prujinali mayatnik,

Matematikaliq mayatnik,

Qaytariwshi ku’sh,

Gyugens formulasi.

№	Sabaqtin’ basqishlari	Waqit
1	Sho’lkemlestiriw bo’limi	2 min
2	U’yge tapsirma soraw	10 min
3	Taza temanin mazmunin ashiw	20 min
4	Taza temani bekkemlew	10 min
5	U’yge tapsirma beriw	3 min

Sho’lkemlestiriw: Oqiwshilar menen sa’lemlesiw, klastin’ tazalig’ina, por-da’skeledin’ bar joqlig’ina itibar beremen. Qatnasti na’wbetshi ja’rdeminde baqlayman. Ta’jiriybe-ko’rsetpelilik ushin kerek bolg’an u’skenelerdi tayarlayman

Uyge tapsirma soraw:

Uy tapsirmasina berilgen “Prujinali ha’m matematikaliq mayatnikler” temasi boyinsha oqiwshilardin’ bilim ha’m ko’nlikpelerin tekserip bahalayman. Bul ushin “Alma pisti” interaktiv shinig’iwinan paydalanaman. Alma darag’indag’i miywelerge sorawlar jaziladi. Tema boyinsha tu’siniklerin esitip bolg’annan son’ qosimsha sorawlar sipatinda almalardan paydalaman.

Taza temani tu’sindiriw;

Da’wirli terbelmeli qozg’alatug’in dene yaki deneler sistemasi mayatnik dep ataladi. Ta’biyatta ushirasatug’in ko’pshilik terbelmeli qozg’alislar; prujinali ha’m matematikaliq mayatniklerdin’ qozg’alisina uqsas boladi.

Sozilmaytug’in ha’m salmaqsiz jipke ildirilgen ha’mde ten’salmaqliq jag’dayi a’tirapinda da’wirli terbelmeli qozg’alatug’in materialliq noqat matematikaliq mayatnik delinedi.

Matematikaliq mayatnik terbeliw da’wirin aniqlawshi bul formula Gyugens formulasi dep ataladi. Bunnan matematikaliq mayatniktin’ to’mendegi nizamlari kelip shig’adi.

1. 
   Matematikaliq mayatniktin’ awiw muyeshi kishi bolg’anda terbeliw da’wiri onin’ terbeliw amplitudasina baylanisli emes.
   
2. 
   Matematikaliq mayatniktin’ terbeliw da’wiri oga’n ildirilgen ju’ktin’ massasina da baylanisli emes
   
3. 
   Matematikaliq mayatniktin’ terbeliw da’wiri onin’ uzinlig;inan shig’arilg’an kvadrat korenge tuwri roporcional ha’m erkin tusiw tezleniwinen shig’arilg’an kvadrat tubirge keri proporcional eken.
   

Taza temani bekkemlew:

1. 
   Prujinali mayatniktin’ ciklli jiyiligin eki ese asiriw ushin onin’ qaysi parametrin neshe ese o’zgertiw kerek?
   
2. 
   Matematikaliq mayatnik ildirilgen jiptin’ awisiw mu’yeshi qaysi nizam boyinsha o’zgeredi?
   
3. 
   Qanday sha’rt orinlang’anda, matematikaliq mayatnik terbeliwleri garmonikaliq boladi?
   

Ma’sele sheshiw u’lgisi:

Birinshi mayatniktin’ terbeliw da’wiri 3 sekund, ekinshisiniki 4 sekund qa ten’. Olardin’ uzinliqlari jiyindisina ten’ bolg’an mayatniktin’ terbeliw da’wirin tabin’.

U’yge tapsirma: Sabaqliqtan temani takirarlaw ha’m sorawlarg’a juwap jaziw.