Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti

Moliya faoliyati bo‘yicha xarajatlar

Bularga quyidagilar kiradi:

• 
  Qisqa muddatli bank kreditlari (O‘zbekiston Markaziy banki belgilangan xisob stavkalar chegarasida yoki undan yuqori) bo‘yicha to‘lovlar va ta’minotchilar kreditlari uchun % to‘lovlari. - O‘zoq muddatli kreditlar bo‘yicha to‘lovlar; - O‘zoq muddatli ijara bo‘yicha % to‘lovlari.
  
• 
  CHet el valyutalari bilan bog‘liq operatsiyalar bo‘yicha zarar (ubыtok) va salbiy kurs (raznitsa).
  
• 
  Qiymatli qog‘ozlar chiqarish va tarqatish bo‘yicha xarajatlar. - Moliyaviy faoliyat bo‘yicha xarajatlar.
  

4. Favquladagi zararlar

Korxona faoliyatida ko‘zda tutilmagan xodisa va operatsiyalar natijasida kelib chiqqan gayri tabiiy, kutilmagan xarajatlar.

Tayanch so‘z va iboralar

1. 
   Ishlab chiqarish sarf xarajatlari – maxsulot (ishlar, xizmatlar) ishlar chiqarig jarayonida qo‘llanilgan tabiiy resurslar, xom ashyo, materiallar, yoqilg‘i, quvvat, asosiy, fondlar, mexnat resurslari va boshqa ishlab chiqarishga taaluqli xarajatlar qimytlari aqs ettirib, maxsulot (ishlar, xizmatlar) tannarxini tashkil etadi;
   
2. 
   Doimiy (o‘zgarmas) va o‘zgaruvchan sarflar – korxonada ishlab chiqarish xajmiga bog‘liq bo‘lmagan va bog‘liq bo‘lgan ishlab chiajatlari;
   
3. 
   Kalkulyasiya – bir tur yoki bir o‘lcham maxsulot ishlab chiqarish uchun ketgan sarflarni rejalash, xisobga olish va aniqlash uchun qo‘llanib, xarajatlarning modda bo‘yicha guruxlanishini aks ettiruvchi xujjat;
   
4. 
   Ishlab chiqarish smetasi – xarajatlarning elementlari bo‘yicha guruxlanishini aks ettirib, korxona ishlab chiqaradigan xamma tur maxsulotiga ketagn sarflarni ifodalaydi;
   
5. 
   Tannarx strukturasi 0 umumiy tannarxda aloxida tur sraflarning nisbati;
   

Tannarxni kamaytirish omillari – ishlab chiqarishning texnik darajasini ko‘tarish; mexnat va ishlab chiqarishni ilmiy asosda tashkil qilish, takomillashtirish; xizmat ko‘rsatish (boshqarish) normalarni oshirish va chegarasini kengaytirish; ish vaqtining bexuda sarflarini kamaytirish, brak bo‘yicha zararlarni kamaytirish; - xisob texnikaini tadbiq etish, sanoat korxonalarini ratsional joylashtirish, ishlab chiqarilayotgan maxsulot xajmi va strukturasini o‘zgartirish, tabiiy resurslardan unumliroq foydalanish va x.k.