Sanoat iqtisodiyoti va menejmenti

Tayanch so‘z va iboralar.
1.YUridik shaxs -turli mulkchillikka asoslangan, mustakil ish yurituvchi, konunga kura fukarolik hukuklari va majburiyatlari sub’ekti bulgan korxona, tashkilot, muassasa. Uz nomidan mulkiy hamda nomulkiy hukukiy olish va majburiyatlarni bararish,sud, arbitraj va haqamlar sudida dagvogar bulishi mumkin.Bankda uz hisob varakasiga ega, mustakil balans asosida yuritadi.
2.Hususiy firma -ayrim shaxslar eki oilalarga karashli tashkilot bulib ,daromad olish maksadida mustakil hujalik faoliyat kursatadi. Bunday korxonalar asosan kishlok hujaligi va kichik biznes doirasida keng ish yuritadilar.

3. 
   SHirkat -ikki eki undan ortik ishtirokchilar mablaglari asosida tashkil kilingan firma.
   
4. 
   Ustav kapitali - firma eki korxonani barpo etish tugrisidagi shartnoma eki nizomida belgilangan mablaglar qkapital) mikdori.
   
5. 
   Byudjet assignovaniesi - biron-bir korxona eki tarmokni rivojlantirishga davlat byudjetidan ajratiladigan mablag.
   
6. 
   Korporatsiya - rivojlangan yirik aksionerlik jamiyati va trestlar;biron bir faoliyat uyushgan yuridik va jismoniy shaxslar majmui. Korporatsiyalar bir hil
   

mahsulotlarning asosiy ishlab chikaruvchilarni birlashtiradi ,natijada ishlab chikarish faollashadi.Ayiy paytda korporatsiyalar investitsiya kapitalining markazlashuviga erdam beradi, ilmiy-tehnika tarakkietini, mahsulotning rakobat bardoshligi va uzok haetiy siklini ta’minlaydi.
7.Konsern - ishlab chikarish diversifikatsiyasi asosida tarkib topadigan yirik, kup tarmokli korporatsiya.(bir vaktining uzida har hil tarmoklarga oid tovarlar ishlab chikarish- “diversifikatsiyalash” deyiladi.).

8. 
   Aksionerlik jamiyati qA.J.)-turli korxona, tashkilot, bank , kompaniya va ayrim shaxslar pul mablaglarini sherikchilik asosida va sohibkorlik maksadida birlashtiradigan jamiyat korxona ).Muomalaga nominal kiymati kursatilgan aksiyalar chikarish va uni sotish bunday jamiyatning negizini tashkil etadi.
   
9. 
   Aksiya (pay kogozi )-aksionerlik jamiyati chikargan kimmatbaxo kogoz.Aksiya egasining shu jamiyat mablagiga kushgan hissasini va shunga muvofik topilgan foydaning bir kismini dividend tarikasida olishini ,uni boshkarib turishda katnasha olishini taediklaydi.
   
10. 
    Aksiyaning nominal narhi - aksiyaning aksionerlik jamiyati ta’sis etilganda sotilgan dastlabki narhi.
    
11. 
    Aksiya paketi -sotib olingan aksiyalar mikdori .
    
12. 
    Aksiya nazorat paketi -aksiya egasiga aksionerlik jamiyatida hukmroilikni ta’minlaydigan aksiya mikdori; chikarilgan aksiyalarning umumiy summasida bir shaxs, kompaniya eki davlatning yirik hissasi.Aksionerlik jamiyatining yigilishida hal kiluvchi ovozga ega bulish hukukini beradi (bunda jami aksioner kapitalining 51%-ga emas, balki 20-30%, ba’zan undan ham kamrok hissaga ega bulishi kifoya).
    
13. 
    Davlat byudjeti - markazlashgan davlat pul fondini shaklantirish va undan foydalanishning asosiy moliyaviy rejasi.
    
14. 
    Dividend - aksionerlik jamiyati foydasidan aksionerga tegishli hissasi.