Sanoat va fuqarolik binolari fanidan kurs ishini bajarish uchun beriladigan topshiriq

II-bo'lim.
Sanoat korxonalarining adminstrativlik inshootin rejalashtirishlik
Sanoat inshootlarini rejalashtirishlikda xodim va xodimlarga sanitariya -giginalıq va madeniy dam olishi uchun qulayli sharoit yaratuv farqli o'rin egallaydi. Sanoat korxonalarining adminstrativlik inshootlarini rejalashtirishlik QMQ (Adminstrativlik inshootlar ) asosida ro'yobga oshiriladi.
Bunday inshootlarni sanoat inshootlaridan bo'lak turuvchi, hosilotlik inshoottınıń tekis shu'basine, qaptalına (jabısqan holda ) hámde hosilotlik inshootlar ichlariga joybarlanadı.
Yordamchi inshootlarding enini 12, 15, 18 metr yoki o'ndan katta bo'lib, kolonnalar qadami 6, 0 metrdan bo'ladi. Bunday inshootlarding biyikligi 6 qavattan biyik bo'lmaydi, har bitta qavat biyikligi 3, 3; 3, 6 va 4, 2 metrga teng bo'ladi.
Agar adminstrativlik inshootlar hosilotlik inshoot ichida joylashgan bo'lsa, u vaqtda bu inshoottıń qavatining biyikligi 3 m deb qabullanadi.
Pastki umumiy va maxsus hayotiy xonalarga : garderob, duchh, sahifa -qo'l yuvatuǵın, hojatxona, materiallarga tegishli gigiena xonasi, davosiziwlibalalı ayollar, dam olish, marrasiw, kir yuvish o'rni, quritmoq, kiyimlardi xoknan tozalash, xodimlarning kiyiniw-yechinish xonasi, medpunktler, konstruktorlik va boshqa xonalar kiradi.
Hayotiy inshootlar 4-to'daga bo'linadi va bosqichlarda sanitariyalik qoshiyetlerine asoslanib joybarlanadı:
• Metrologiyalıq me'yor sharoitida o'tishlikchi va og'uli gaz, xok bólip badiiy asarydigan vaqtdagi hosilotlik bosqichlar.
• Yomon metrologiyalıq sharoitda o'tishlikchi va xok bólip chiqarishchi yoki zalvorli fizik mehnat taqozo etuvchi hosilotlik bosqichlari (a, b, v, g, d, e).
• Hosilotlik bosqichlar barısında og'uli belgilari aniq ko'rinadigan va xodim tanasi yoki maxsus is kiyimining iflos bo'lishina olib keladigan bo'lsa (a, b, v, g, d, e).
• Unum sifatini támiynlewshi farqli rejimdi taqozo etuvchi hosilotlik bosqichi (a, b, v) (sut korxonalari, yegulik-ichgulik sanoati ).
Demak yuqoridaǵılarga asoslanib adminstrativlik inshoottı bizga berilgan variant bo'yicha joybarlaymız:
Vestibyul'. Inshootlarding kirish xonasining maydonlari smenadagi eng ko'p xodimlarning sonina mólsherlenip har bitta odamga 0, 15 m2 tan, biroq 12 m2 tan kam bo'lmasliki zurur. Ruxsatnoma tekshirish yoki ro'yxatga olish xonasi chaylasip joybarlanıwı mumkin.
V=N·m=120·0, 15 m2=18 m2
V - vestibyul maydoni ;
N - smenedagi eng ko'p xodimlarning soni ;
m - bitta odam uchun maydon, 0, 15 m2.
Boshqarish va konstruktorlar xonasi. Boshqarish xonasining maydoni har bitta boshqaruvchi xodimga 4 m2 va har bitta konstruktorlarga 6 m2 maydonnan berilishi zurur. Boshqaruvchi va konstruktorlar soni smenadagi eng ko'p xodimlar sonining 7-8% tin tashkil etadi. Boshqarish va konstruktorlar xonasining maydonini aniqlaymiz : bizning inshootimizda ishlashchilar soni N=120 odam.
Demak 120·0, 07%=8, 4 ya'ni 9 odam deb qabullaymiz.
Boshqarish va konstruktorlar xonasining maydoni : 9·6 m2=54 m2 qa teng.
Ikkita boshqaruvchi yoki odamlarni qabul qilishchi bitta boshqaruvchi uchun 12 m2, ol uchlar boshqaruvchi uchun xonaning maydoni 15 m2 tan kichik bo'lmasliki zurur.Agar xonalarda ko'pchilik foydalanatuǵın yirik o'lchamdegi uskunalar (EEM terminali, mikrofil'mlerdi va videofil'mlerdi ko'rsatish uskunalari h. t. b.) o'rnatilarlik bo'lsa xonalarning maydonlari uskunalardi ishlatish, ekspluatatsiyaroq, texnik talablarga qaray belgilanadi.
Rahbar xonasi. Rahbar xonasining maydoni rejalashtirishlik topshiriqsi bo'yicha, odatte 15 m2 tan kichik bo'lmagan maydon belgilanadi. Korxona boshlig'i va rahbar o'rinbosarlari kabinetlarining tarkibida qabul qilishxanaları bo'lishi zurur. Bitta kabinet tarkibidagi qabul qilishxana maydoni 9 m2 tan, ikkita kabinet tarkibidagi qabul qilishxana maydoni 12 m2 tan kam bo'lmasliki zurur.
Majilisler zali. Smenadagi eng ko'p xodimlar sonining 30% nima majilisler zali mólsherlenip, uning maydoni majilisler zalindagi har bitta o'ringa 0, 9 m2 tan hisoblanadi. Demak 120·0, 3%=36 odam deb qabullaymiz.
Majilisler zalining maydoni : 36·0, 9 m2=32, 4 m2 teng bo'ladi. O'rinliklari 400 va o'ndan ortiq majilisler zalining tarkibida kinoapparat shu'basi va (maydoni kamida 12 m2) rayosat hay'ati shu'basi bo'lishi zurur.Garderoblar va duchhlar. Garderoblar va ular jo'rligida joylashtirilgan duchh, duchh oldi, hojatxona va garderob blogın hosil qilishchi boshqa sanitariya hayotiy xizmat xonalarini erkakler va ayollar uchun bo'lak joybarlanadı.Garderoblar ko'cha kiyimi, yumush kiyimi va bosh kiyimlarning joylashishini hisobga olib joybarlanadı. Garderoblar aduvılatuǵın shkaf va tamtaroqli qilib qo'yiladigan o'rindiqi menen bo'llarıdı. Ularning o'lchamlari 40 x50 va 50 x50 sm, uchlar sekciyalı garderoblardıń o'lchamlari 33 x50 sm olinadi. Garderob materiali metall yoki yog'ochtan bo'ladi. Yog'och shkafları (yoppasigadigan ) uchlar, to'rt va sakkiz sekciyalı bloklardan dala-dashtilib, ularning o'lchamlari 33 x50 va 40 x50 sm, biyikligi 165 sm ge teng bo'ladi. Garderob shkafları o'rinlikli va o'rinliksiz bo'ladi. O'rinlikli shkaflarda ikkita satr orasidagi masofa shkaf betlaridan 2 m, o'rinliksiz shkaflarda bo'lsa 1 m, bitta satr o'rinlikli ikkinchi satr o'rinliksiz bo'lsa 1, 4 m bo'ladi. Diyўal bilan shkaf orasidagi masofa mos turda 1, 2 m, o'rinliksiz bo'lsa 0, 8 m bo'ladi.
Garderoblardagi shkaflar soni umumiy xodimlar soni uchun joybarlanadı. Bizning joybarlap etilayotgan inshootimiz uchun yuqoridaǵılarga asoslanib 3 sekciyalı 33 x50 sm bo'lgan shkaflardan foydalanamiz.
Joybarlap etilayotgan inshootimizda umumiy erkakler soni 180 odam bo'lmishliktan 180 nafar shkaf erkakler uchun, ol ayollar soni 120 odam bo'lganligi uchun 120 nafar shkaf ayollar uchun zurur bo'ladi.
Duchhlar. Duchhlar garderoblar jo'rligidalikte joylashtiriladi. Duchhlarda sıpırınıw va kiyiniw uchun mo'ljallangan duchh oldi xonasi na'zerde tutiladi. Duchh oldi xonasida har bitta duchh setkasi uchun uzunligi 800 mm va enini 300 mm bo'lgan o'tirgichlar joylashtiriladi. O'tirgichlar orasidagi masofa 1 m dan kam bo'llarmaslıgi zurur. Duchhlar bitta va ikkita satr joylashgan shaffof kabinalardan iborat bo'ladi. Bu kabinalar bir-birinien balandliklari 1, 6 m bo'lgan va poldan 0, 2 m yuqorida joylashuvchi obiyatlikqa chidamli materiallardan tayyorlangan peregorodkalar bilan bo'lingan bo'ladi.
Shaffof duchh setkalarining o'lchamlari 0, 9 x0, 9 m, yopiq duchh setkalarining rejadagi o'lchamlari 9, 0 x1, 8 m bo'ladi. Bitta xonaga tug'ra keladigan (joylashtirilgan ) duchh setkalarining soni 30 nafardan ko'p bo'lmasliki zurur.Duchhxanadagi duchh setkalarining soni smenadagi eng ko'p xodimlar sonina va hosilotlik jarayon to'dalariga qarab aniqlangadi.Misol uchun II (b, g) va III (a, v, g) to'dalari uchun 3/3 odamga ; II (v, d) va III b, IV b to'dalar uchun 5/4 odamga ; I v, II a, IV a to'dalar uchun 7/6 odamga va 1 b 15/12 odamga bitta duchh setkasi to'g'ri keladi.Bitta satrda 6 nafardan ortiq duchh setkasi bo'lsa, o'tishlik oralig'i 2 m, 6 va o'ndan kam bo'lsa 1, 5 m, diyўal bilan duchh setkalari satri orasidagi masofa mos turda1, 5 va 1, 0 m bo'ladi.
Bizning inshootimiz temir beton konstrukciyaların tayorlash Cexı bo'lib, II g hosilotlik jarayon guruhi bo'lganligi uchun 3 odamga bitta setkasi to'g'ri keladi. Demak erkak odamlar uchun 78÷3=26 nafar duchh setkasi va ayollar uchun 42÷3=14 nafar duchh setkasi to'g'ri keladi.
Hammom. Hammom (sahifa -qo'l yuvatuǵın xona ) yumush kiyimi saqlanadigan garderob xonasining kaptalına joylashtiriladi, ayirim hollarda bo'lsa bevosita garderob xonasi ichida joylashtiriladi. Bunda garderob menen uskuna orasidagi masofa 2 m dan kam bo'lmasliki zurur.Bitta satrda 5 nafar va o'ndan ortiq umıval'nikler bor bo'lsa, diyўal bilan ular orasidagi o'tishlik oralig'i 1, 5 m, ol 5 nafardan kam bo'lsa 1, 35 m bo'ladi.Hammomndegi yuvinish uskuna (umıval'nik) leriniń soni smenadagi eng ko'p xodimlar sonina va hosilotlik jarayon to'dalariga qarab aniqlangadi.Masalan 1 a va IV to'dalari uchun 7 odamga bitta sahifa -qo'l yuvishchi uskuna ; 1 b, I v, III (a, b) va IV (a, b) to'dalari uchun 10 odamga bitta uskuna hámde II (a, b, v, g, d) va III (v, g) to'dalari uchun 20 odamga bitta uskunadan to'g'ri keladi.Bizning inshootimiz temir beton konstrukciyaların tayorlash Cexı bo'lib, II g hosilotlik jarayon guruhi bo'lganligi uchun 20 odamga bitta sahifa -qo'l yuvish uskunasi to'g'ri keladi.
Demak erkak odamlar uchun 78÷20=4 nafar va ayollar uchun 42÷20=2 nafar sahifa -qo'l yuvish uskunasi to'g'ri keladi.Ishi davomida terbeletuǵın (vibraciya) jarayon menen aloqador bo'lgan kasbte ishlasa, unda duchh oldi va yuvindilik xonalarida qo'l va oyoq vannaları na'zerde tutiladi.Hosilotlik bosqichining guruhi 1 (b), II (a) bo'lgan holatda har bitta 50 odam uchun bitta oyoq vannası, 1 (v), II (v, g) to'dalari uchun bo'lsa har bitta 40 odam uchun bitta oyoq vannası belgilanadi.
Hojatxonalar. Hojatxonalar yumush o'rnigan 75 m dan uzoq bo'lmagan masofata joylashtiriladi. Ko'p qavatli inshootlarda hojatxonalar har bitta qavatta joylashgan bo'ladi. Hojatxonaga kirish o'zi aduvılatuǵın eshik menen uskunalangan yo'lak qirg'oqlari o'tiladi. Yo'laklarda sahifa -qo'l jıwatuǵın uskunalar o'rnatilgan bo'ladi. Ularning soni har bitta 4 hojatxona kabinası uchun 1 sahifa -qo'l yuvatuǵın uskuna o'rnatiladi.
Hojatxonalar unitazlar yoki polga o'rnatilgan unitazlar bilan uskunalangan bo'ladi. Erkakler hojatxonalarida bulardan boshqa pissuarlarda o'rnatilgan bo'ladi. Hojatxona kabinaları o'lchamlari 1, 2 x0, 8 m biyikligi bo'lsa 1, 8 m olinadi.Hojatxonada bitta satrda 6 nafar va o'ndan ortiq kabina va pissuarlar bor bo'lsa ikkinchi satr bilan orasida 2 m, 6 nafardan kam bo'lsa 1, 5 m; diyўal bilan satr orasida bo'lsa 1, 3 m o'tishlik oralig'i joybarlanadı.
Hojatxonadagi o'rinlar soni har bitta 15 odamga bitta hojatxona kabinası (uskunasi ) hisobidan joybarlanadı.Demak erkak odamlar uchun 78÷15=6 nafar va ayollar uchun 42÷15=3 nafar hojatxona uskunasi to'g'ri keladi.Boshqa maqsadlarga mo'ljallangan hayotiy xonalarda QMQ asosida joybarlanadı. Adminstrativlik inshootlarni ko'pincha zich turda joybarlanıp, jamoatlik inshootlarinda ishlatiladigan konstruktiv unsurlardan vositaadi.
Med punkt. Korxonalarda ro'yxat bo'yicha xodimlar 50 odamnan 300 odam bo'lgan vaqtlarda med punktlar na'zerde tutiladi. Med punktlarning maydonlari ro'yxat bo'yicha xodimlar soni 150 ge dayin bo'lganda 12 m2 tan, 150 dan 300 dayin bo'lganda 18 m2 tan kam bo'lmasliki zurur.
Dam olish xonalari. Yumush vaqtida dam olish xonalari na'zerde tutiladi, ular sog'likni saqlash punktlarinde yoki ko'cha garderobları tarkibida joylashtirmoqga ruxsat etiladi. Qisqa muddatli dam olish o'rinlari shovqin ruxsat etilgan darajada bo'lsa hámde havo temperaturasi o'zlar meyorinda bo'lsa u yerda Cextıń maxsus bo'limida joylashtirmoqga ruxsat etiladi.
Dam olish xonalarini maxsus quvvatlandirıwshı ichimlik tayorlash va tarqatish vositalari bo'lishi mumkin. Dam olish xonalarining maydoni smenadagi eng ko'p xodimlar soni hisobidan, bitta xodim uchun 0, 2 m2 maydon hisobidan, umumiy maydon 18 m2 tan kam bo'lmagan holda joybarlanadı.
Aўqatlanıw o'rinlari.
Xodimlarni yegulik-ichgulik menen ta'minlashlik uchun sanoat korxonalarining adminstrativlik xizmat ko'rsatish inshootlarinda quyidagi ovqatlanish o'rinlarining bo'lishi nazarda tutiladi : yemakxona, bufet va ovqatlanish xonasi.
Agar smenadagi eng ko'p xodimlar soni 200 odam va o'ndan ortiq bo'lsa yemakxona, 30 odamnan 200 odamga qadar bo'lsa bufet, 30 odamnan kam bo'lsa ovqatlanish xonalari joybarlanadı.
Yemakxona va bufetlerdegi o'rinlar soni smenadagi eng ko'p xodimlar sonining 90% i hisobidan (10% ishlashchilar mehnat dam olishi, xizmat tashrifi, sog'lig'ia aloqador yumush o'rninida emas ) har bitta 4 odam uchun 1 o'rin qabul qililadi.
Yemakxona va bufetler birinchi qavatda joylashgan bo'lib, xomashyolarni tashish uchun o'zlar oldiga eshik menen ta'minlanadi. Yumush maydonigan ovqatlanadigan maydonga dayin bo'lgan masofa 300 m dan oshmasligi zurur. Aўqatlanıw va ovqat tayorlash xonalari tabiiyiy yorug'lik menen ta'minlanishliki tiyis.Yemakxonalarda 1 o'ringa 4 m2, shuning ichida hosilot (saqlash, pisiriw, idish -tovoqlarni yuvish ) xonalari uchun 2 m2, ol bufetlerde 1 o'ringa 2, 5 m2, shuning ichida hosilot (saqlash, pisiriw, idish -tovoqlarni yuvish ) xonalari uchun 1 o'ringa 0, 6 m2 maydon ajıratıladı. Aўqatlanıw o'rinlarining maydoni bo'lsa 1 odam uchun 1 m2 hisobida olinib, 12 m2 dan kam bo'llarmaslıgi zurur.
Bizning joybarlap etilayotgan inshootimizda smenadagi eng ko'p xodimlar soni 120 odam ekanligin hisobga olsak, bufet joybarlanadı. 120 odamning 90% i 108 odamni tashkil qiluvchiligini hisobga olib 27 o'rin belgilanadi.
Kir yuvish xonasi. Maxsus kiyimlardi yuvish uchun hosilotlik inshootlarinda yoki adminstrativlik inshootlarinda joylashtiriladi. Kir yuvish va kimyoviy tozalash xonalari sanitariya -texnik talablarina asoslangan holda rejalashtirishlikding texnologik bo'limida belgilanadi.
Xabar -texnalogiya xonasi. Xabar -texnologik xonalari, ilmiy -texnik bibliotekalar, arxivlar, axborotlik markazlar xonalari rejalashtirishlik topshiriqsi'ga qarab belgilanadi.
Biblioteka jamg'armasin yopiq ravishda saqlash va arxiv xonalarining maydonlari 1 mingta saqlash birligine kamida 2, 5 m2 bo'lishi mumkin. Biblioteka jamg'armasin shaffof ravishda saqlash xonalarining maydonlari 1 mingta saqlash birligine kamida 4, 5 m2 bo'lishi zurur.
Texnik xodimlar xonasi. Texnik xodimlarning zotlarini saqlash, tozalab qo'yish va quritmoq uchun, xona ichida issiq va sovuq suvlar bilan támiynlengen holda hojatxona yonida maxsus xona joylashtiriladi. Bu xonalar maydoni qavatlarding va 100 m2 maydonga 0, 8 m2 hisobi bilan, biroq 4 m2 tan kam bo'lmagan miqdorda belgilanadi. Qavattıń maydoni 400 m2 tan kam bo'lsa ikkita ustma -ust qavatlar uchun bitta xona berishga ruxsat beriladi.Biyik emas inshootlar (7-8 m) kolonnaları oralig'i (yer silkinbeytuǵın joylarda ) vertikal aloqalar qo'yilmasada bo'ladi. Bizning joybarlap etilayotgan inshootimizda vertikal aloqalar karkaslarning bo'ylama bog'ittagi barqarorligi ta'minlashi uchun X tárizli aloqalarni qabul qildiq.
Fonarlar - ko'p masofali sanoat inshootlarinda terezeler jo'rligida belgili bitta masofatagi maydonlarni yoqdilantirish, shamollatish uchun inshoottıń bostirma bo'limida fonarlar ko'zlarda tutilgan bo'ladi. Oazıypasına qarab fonarlar yorug'lik, aeraciya va oralatib turlarine bo'linadi. Piyola kesimiga qarab fonarlar to'g'ri to'rt burchakli, uchlar burchakli, trapeciya tárizli, “M” tárizli, zenit (tikke qaratilgan ) va shedovik (arra tárizli) ko'rinishlarda bo'lishi mumkin.Fonarlardıń turini va o'lchamini yorug'likqa, qurilish o'rniniing iqlimiga, inshoottıń ichki temperatura -obiyatlik rejimi, inshoot inter'eri va iqtisodiy ko'rsatkichlariga qarab tanlanadi.Unifikatsiyalangan fonarlar kengligi 6, 0 m (prolet o'lchami 12 va 18 m bo'lganda ) va 12 m (prolet o'lchamlari 24, 30, 36 m) bo'lib, terezeniń nominal biyikligi 1, 5; 1, 75; 2 x1, 25 (fonar enini 6 m bo'lganda ) va 1, 75; 2 x1, 25; 2 x1, 5 m etib qabullangan.Joybarlanıp etilayotgan inshootimiz ko'p masofali bo'lib, o'lchami 18 m bo'lganligi uchun va inshoot ichin tabiiyiy yoqdilantirish, shamollatish uchun bostirma bo'limida enini 6 m, biyikligi 3430 mm bo'lgan to'g'ri to'rt burchakli fonarlar qollanıldı.