Саноат ва кишлок хужалик асослари ма

 
3. Agrobiznes va uning tarkibi 
Agrobiznes deganda qishloq xo’jaligi sohasidagi biznes tushuniladi 
va u bozor tizimining tarkibiy qismlaridan birini tashkil etadi. Keng 
ma’noda, bunga qishloq xo’jaligi bilan bog’liq bo’lgan, biznes turlari 
kiradi. Agrobiznes rivojlangan bozor iqtisodiyotiga xos. Tarkiban unga 
qishloq xo’jaligining o’zidagi, shu soha mahsulotini qayta ishlash va 
iste’molga yetkazib berish bilan bog’liq bo’lgan tadbirkorlik faoliyatlari 
kiradi. Agrobiznesning maqsadi bozorni kerakli mahsulotlar bilan kanda 
qilmay va to’la-to’kis ta’minlash orqali foyda ko’rishdan iborat. 

---

81 
Agrobiznes ishtirokchilari – bu tadbirkor fermerlar, qishloq xo’jalik 
mahsulotlarini qayta ishlash bilan shug’ullanuvchi sanoat tadbirkorlari va 
nihoyat, shu mahsulotnn sotish bilan shug’ullanuvchi tijoratchilardir. 
Bulardan tashqari agrobiznes doirasiga banklar, sug’urta va moliya 
kompaniyalarp ham tortiladi. Agrobiznes ilgarilari qishloq xo’jaligi bilan 
cheklansa, keyinchalik u agrosanoat integratsiyasi natijasida agrosanoat 
kompleksini qamrab oladi. Agar differensiatsiya sanoatning qishloq 
xo’jaligidan ajralishi bo’lsa, integratsiya ularni bir-biriga chirmashib 
ketishi yoki ularning sintezidir. Bunday hodisa qishloq xo’jaligi hamda 
mashinalashgan ishlab chiqarish asosiga ko’chgan, qishloqda ham texnika 
revolyutsiyasi quloch yozgan sharoitda yuz beradi. 
Fermer xo’jaligi qishloqdagi asosiy tovar ishlab chiqaruvchi, u 
agrosanoat integratsiyasida ishtirok etadi. 
Fermer xo’jaligidan tashqari agrobiznes turlari ham bor. Ulardan biri 
agrofirmadir. Agrofirma muayyan turdagi qishloq xo’jaligi mahsulotini 
yetishtirish va uni sanoat usulida qayta ishlashni qo’shib olib beradigan 
korxonadir. Bu korxona iste’molga tayyor bo’lgan mahsulot yaratadi. 
Masalan, chorvachilikda sutni yetishtirish, ushi qayta ishlab, iste’molga 
tayyor holga keltirish bilan shug’ullanadi. Agrofirmalarda integratsiya 
ham qishloq xo’jaligi, ham sanoatga taalluqli bo’ladi, har ikki sohaga xos 
resurslar ishlatiladi, hodimlar malakasi keng bo’lib, ular sanoat mehnati 
bilan ham shug’ullana oladilar. Agrofirmalar kichik oilaviy xo’jalik 
asosida ham tashkil topadi. Bu yerda kichik xo’jalik kichik zavod bilan 
birikadi. 
Agrobiznesniig yiriklashgan turi – bu agrosanoat birlashmalaridir. 
Bunday birlashma bir necha xo’jalik va korxonalar faoliyatini 
iitegratsnyalashtiradi. Bu yerda ishlab chiqarishning bir necha o’zaro 
bog’langan turlari, ularga xizmat ko’rsatuvchi va tijorat ishi bilan 
shug’ullanuvchi korxonalar birlashadi.