Саноат ва кишлок хужалик асослари ма

Quruqlik transporti 
Quruqlik traisportiga temir yo’l, Avtomobil va ot-ulov transporti 
kiradi. 
Temir yo’l transporti 
U transportning yuk va yo’lovchilarni parovoz, teplovoz va 
elektrovozlar bilan temir yo’lda tashuvchi turidir. 
Birinchi temir yo’l transporti (parovoz) Buyuk Britaniyada 1825 
yilda qurilgan. O’zbekistonda temir yo’l qurilishi 1890 yildan boshlandi, 
1899 yili Samarqand—Andijon, 1906 yilda Orenburg—Toshkent temir 
yo’li qurib bitkazildi. 
Temir yo’l transportining tarkibiy qismlari quyidagilardan iborat: 
teplovozlar, elektrovozlar va vagonlar deposi; vokzallar; temir yo’llar. 
Temir yo’l transporti — iqlim sharoitlari va yil fasllariga bog’liq 
bo’lmay, hamma vaqt faoliyat ko’rsata beradi. Uning tezligi katta, yuk 
tashish tannarxi past. Ilmiy- texnika taraqqiyoti temir yo’l transportiga
juda katta ta’sir ko’rsatdi. Masalan, Frantsiyada poezdlar tezligi bo’yicha 
rekordlar o’rnatilgan. Bu yerda poed tezligini 1955 yilda — 331 
km/soatga, 1981 yilda 380 km/soatga, 80-yillarning oxirida esa 515 
km/soatga yetkazilgan. Oddiy tezyurar poezdlarning tezligi soatiga 200—
300 km. Parij—Bordo temir yo’lida qatnaydigan eng tezyurar poezdning 
tezligi 350 km/soat. 

---

93 
Jahonda temir yo’llarning umumiy uzunligi taxminan 1,2 mln. km, 
ammo uning 50 foizi oltita maydoni katta davlatlarga to’gri keladi (AQSH, 
Rossiya, Kanada, Xindiston, Xitoy, Avstraliya). AQSH temir yo’llarning 
umumiy o’zunligi bo’yicha jahonda birinchi o’rinda turadi. 
Temir yo’llarning zichligi bo’yicha G’arbiy yevropa davlatlari va 
AQSH yetakchi. Temir yo’llarning zichligi deganda 100 km
2 
maydonga 
to’gri keluvchi temir yo’l uzunligi tushuniladi. Bu ko’rsatkich G’arbiy 
yevropada 10 km ga teng. 
Rivojlangan 
davlatlarda 
temir 
yollarning 
deyarli 
hammasi 
elektrlashtirilgan va ular ikki yo’lli.