Саноатда фондларнинг иккинчи бир гурухини айланма фондлар ташкил қилади. Саноатда фондларнинг иккинчи бир гурухини айланма фондлар ташкил қилади

Айланма фондларнинг иқтисод қилишнинг иқтисодий аҳамияти:

•  хом ашѐ, материаллар, ѐқилғи сарфи хиссаси (улуши)ни камайтириш;
•  материал манбаларини иқтисод қилиш;
•  ишлаб чиқаришга чиқитсиз ва кам чиқитли технологиянида жорий этиш;
•  материал ресурслардан тежамли фойдаланиш, ишлаб чиқариш қувватларидан ва меҳнат манбалари фойдаланишини яхшилаш;
•  ишлаб чиқарилаѐтган маҳсулот таннархини пасайтириш;
•  корхона молиявий ҳолатини яхшилаш

Тугалланмаган ишлаб чиқаришни нормалаштириш. Тугалланмаган ишлаб чиқариш бўйича айланма маблағлар нормативини аниқлаш корхона фаолиятидаги энг мураккаб ва кўп меҳнат талаб қилувчи жараён ҳисобланади. Тугалланмаган ишлаб чиқариш сифатида ишлаб чиқаришнинг турли босқичларида - хом ашёни техник назорат бўлими (ТНБ) томонидан қабул қилишдан то тайёр маҳсулот омборига топширгунга қадар ишлов берилаётган маҳсулотларни кўрсатши мумкин.

• Тугалланмаган ишлаб чиқаришни нормалаштириш. Тугалланмаган ишлаб чиқариш бўйича айланма маблағлар нормативини аниқлаш корхона фаолиятидаги энг мураккаб ва кўп меҳнат талаб қилувчи жараён ҳисобланади. Тугалланмаган ишлаб чиқариш сифатида ишлаб чиқаришнинг турли босқичларида - хом ашёни техник назорат бўлими (ТНБ) томонидан қабул қилишдан то тайёр маҳсулот омборига топширгунга қадар ишлов берилаётган маҳсулотларни кўрсатши мумкин.
• Тугалланмаган ишлаб чиқариш бўйича айланма маблағлар нормативи миқдори қуйидагиларга боғлиқ бўлади:
• 1.Маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажми.
• 2.Маҳсулот ишлаб чиқариш учун сарфланувчи жорий харажатлар, яъни таннарх.
• 3.Хом ашё ва материалларни ишлаб чиқаришга киритиш вақтидан то тайёр маҳсулот чиқишигача бўлган ишлаб чиқариш циклининг давомийлиги.

Корхонада айланма фондлар элементларини иқтисод қилиш
Sanoat korxonalarida aylanma mablag’lardan foydalanish samaradorligini quyidagi uchta ko’rsatkich xarakterlaydi:
1. Aylanish koeffitsienti - mahsulot sotishning ulgurji narxlardagi xajmining aylanma mablag’larning o’rtacha qoldig’iga bo’lgan nisbati tarzida aniqlanadi:
Kay – aylanma mablag’lar aylanish koeffitsienti
Q – sotilgan mahsulot hajmi, so’m.
Ayo’ – aylanma mablag’larning o’rtacha qoldig’i, so’m.
Ushbu ko’rsatkich aylanma mablag’larning vaqt birligi ichida (yil, kvartal), to’liq aylanishlar sonini yoki aylanma mablag’larning har bir so’miga to’g’ri keladigan mahsulot hajmini ifodalaydi. Formuladan ko’rinib turibdiki, aylanishlar sonini oshishi yoki aylanma mablag’larning har bir so’miga to’g’ri keladigan mahsulot ishlab chiqarishni ko’paytiradi yoki ish xajmidagi mahsulotga kamroq aylanma mablag’lar summasini sarflashni talab qiladi.
2. Aylanma mablag’larning bandlik koeffitsienti. Bu ko’rsatkich kattaligi aylanish koeffitsientiga teskari bo’lib hisoblanib, 1 so’mlik sotilgan mahsulotga to’g’ri keluvchi aylanma mablag’lar kattaligini ko’rsatadi.
Kb – aylanma mablag’larning bandlik koeffitsienti
3. Bir aylanish davomiyligi, ma’lum davr ichidagi kunlar sonini aylanish koeffitsientiga bo’lgan nisbati bilan aniqlanadi:
∆ - davrdagi kunlar soni
Aylanma mablag’lar aylanish davomiyligi qancha kichik bo’lsa yoki mahsulot sotish hajmining ma’lum kattaligida aylanma mablag’lar aylanish soni qanchalik katta bo’lsa, ular shunchalik samarali ishlatilgan bo’ladi.