Sanoq sistemalari, pozitsion va nopozitsion sanoq sistemalari


Download 21.33 Kb.
bet3/4
Sana23.12.2022
Hajmi21.33 Kb.
#1049285
1   2   3   4
Bog'liq
9-2 Ilyosova Nigora

(aan-1 … aa0 a-1 … a-m )p
kabiyozish ham mumkin (n va m – sonningbutunvakasrqismihonalari (razryadlari) soni).
Sonningbukabiifodalanishidaharbirraqamqiymatio‘zo‘rnigaqarabturlixilbo‘ladi. Masalan, o‘nliksanoqsistemasida 98327 sonida 7 – raqamibirlikni, 2 – o‘nlikni, 3 – yuzlikni, 8 – minglikni, 9 – o‘nminglikniifodalaydi (buholfaqato‘nliksanoqsistemasida):
98327 = 9 ´ 104 + 8 ´ 103 + 3 ´ 102 + 2 ´ 101 + 7 ´ 100 .
Birorboshqa p – asoslisanoqsistemasida a0, a1, a2 … raqamlar a0, a1p, a2p2,… qiymatlarnibildiradi.

Bundayko‘rinishdatuzilgansanoqsistemalaripozitsiyalisanoqsistemalarideyiladi.
Ma’lumki, sanoqsistemasidagiraqamlartartiblanganbo‘ladi. Raqamnisurishdegandaunisonlaralifbosidao‘zidankeyinkelganraqamgaalmashtirshtushuniladi.Masalan, 1ni surishda 2ga, 2ni surishda 3ga, vahokazo, almashtiriladi. Engkattaraqamnisurih (masalan, o‘nliksanoqsistemasidagi 9ni) deganda 0ga almashtirishtushuniladi.Ikkiliksanoqsistemasida 0ni surishda 1ga, 1ni surishda 0ga almashtiriladi.
Pozitsiyalisanoqsistemasida butunsonlarni quyidagi qonuniyatasosidahosilqilinadi: keyingi son oldingisonningo‘ngdagioxirgiraqaminisurishorqalihosilqilinadi; agar surishdabirorraqam 0ga aylansa, u holdaburaqamdanchapdaturganraqamsuriladi.
Shuqonuniyatdanfoydalanib, birinchi 10 ta butunsonnihosilqilamiz:
 Ikkiliksanoqsistemasida : 0, 1, 10, 11, 100, 101, 110, 111, 1000, 1001;
 Uchliksanoqsistemasida : 0, 1, 2, 10, 11, 12, 20, 21, 22, 100;
 Beshliksanoqsistemasida : 0, 1, 2, 3, 4, 10, 11, 12, 13, 14;
 Sakkizliksanoqsistemasida : 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 10, 11.
Pozitsionsanoqsistemasio‘ziningqulayligibilanhayotdakengqo‘llanilmoqda.
Boshqausuldatuziladigansanoqsistemalari ham mavjud.Ularpozitsiyagabog‘liqbo‘lmagansanoqsistemalarideyiladi. Masalan rim raqamlari. Mazkursistemadamaxsusbelgilarto‘plamikiritilganbo‘lib, ixtiyoriy son shubelgilarketma-ketligidaniboratbo‘ladi.
Rim sanoqsistemasida

Bir (1)
Besh (5)
O‘n (10)
Ellik (50)
Yuz (100)
Beshyuz (500)
Ming (1000)










Download 21.33 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling