Sanoq sistemalari

SANOQ SISTEMALARI

1. 
   Ikkilik sanoq sistemasi
   

2. Skkizlik sanoq sistemasi

3. 
   O’n oltilik sanoq sistemasi
   

4. Boshqa sanoq sistemalari

Sanoq sistemasi – bu sonlarni maxsus belgilar – raqamlar yordamida ifodalash turiga aytiladi.

Sonlar:

123, 45678, 1010011, CXL

Raqamlar

0, 1, 2, … I, V, X, L, …
Alifbo –bu raqamlar to’plami. {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9}

Sanoq tizimlari turlari:

• 
  Nopazitsion – sonlarni yozishda raqamlarnig joylashishi uning joyiga(pozitsiyasiga) bog’liq emas;
  
• 
  Pazitsion – bunda pozitsiyaga bog’liq…
  

• Nopazitsion sanoq tizimi

• 
  Unar – bir raqami birni bildiradi (1 kun, 1 metr……);
  

• Rim raqamlari:

I – 1 (barmoq), V – 5 (yoyilgan kaft, 5 barmoq),
X – 10 (ikki kaft), L – 50,
C – 100 (Centum), D – 500 (Demimille),
M – 1000 (Mille)

Rim sanoq tizimi Qoidalar:

• 
  (odatda) uchtadan ko’p bir xil raqamlarni ketma-ket qo’yish mumkin emas.
  
• 
  Agar kichik raqam(faqat bitta!) katta raqamdan chap tarafda turgan bo’lsa, u holda u raqamlar yig’indisi (summasi)dan ayiriladi (qisman nopazitsion!)
  

Sanoq tizimlari. Pozitsion sanoq tizimlarida amalar bajarish tartibi.

Deyarli barcha zamonaviy kompyuterlarda har bir belgi-ga 8 bit (1 bayt) ketma-ketlik mos keladi. Masalan, I harfiga 11101001, Ll harfiga 11101100, K harfiga 11101011, D harfiga 11100100, M harfiga 11101101 va h.k. kodlari mos keladi.

Masalan, “ILM” so'zi 24 bitdan iborat quyidagi ketma-ketlik bilan kodlanadi: 111010011110110011101101,
chunki
Ixtiyoriy harf, solishtirish va tinish belgilarining ma'lum tizimdagi (ASCII) kodlarini biror algoritmik, masalan, Paskal tilida System modulidagi chr (x), ord (n) maxsus funksiyalarni ishlatish orqali aniqlashimiz mumkin
Eslatib o'tamiz bayt axborot o'lchovi bo'lib, 1 bayt=8 bit,
1 K bayt= 2¹⁰ bayt=1024 bayt,
1 M bayt=2¹⁰ K bayt=1024 K bayt, 1 G bayt=2¹⁰ M bayt=1024 M bayt.
Yuqorida keltirilgan misolda kodlash ikkilik sanoq sistemasida bajarilgan. Demak, sanoq sistemasi EHMlarning arifmetik, mantiqiy va fizik asosini tashkil etadi.

•