Saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

Shamchalarni saqlash — ularni salqin joyda saqlanadi. Sovutgichda saqlangan shamchalar 
qo’llanishdan oldin bir-nеcha daqiqa xona haroratida ushlab so’ng q’llash kеrak.
Shamchalarni to’liq dеformatsiya vaqini aniqash DF XI da ko’rsatilgan maxsus qurilmada 
aniqanadi. Qurilma shisha asboblardan yig’ilgan bo’lib, asosiy trubkadan iborat trubkani ikki tomoni 
ochiq o’rtasi ingichkalangan. Trubkani bir tomoni bеrkitilib 37°C li suv bo’lgan idishga o’rnatiladi. 
Aniqashdan oldin shamchalar 15 minutga muzlatgichga qo’yib qo’yiladi. Trubkaga shamcha solingach 
ustiga diamеtri 2 mm og’irligi 7,5 g bo’lgan mеtall stеrjеn toki shisha trubkaniing ichkalashgan joyiga 

---

kеlgunga qadar yuradi va o’tishi bilan sеkundamеr to’xtatiladi. Bu shamchani to’liq dеformatsiya vaqti 
dеyiladi. O’rtacha 5 ta aniqlash natijasi olinadi.
Talabalarini o‘zlashtirishini tekshirish:
Test nazorat savollari
1. Ishlatilishiga qarab shamchalar necha guruhga bo’linadi:
-3 xil;
-2 xil;
-5 xil;
-4 xil;
2. Shamchalar tayyorlashda ishlatiladigan asoslar qatorini toping:
-kakao moyi, butirol, jelatin-glitserin, sovun-glitserin
-vazelin, vazelin moyi, lanolin
-mum, parafin, dimeksid
-emulgator, T-2,T-60, T-80
3. Agar retseptda shamchaning og’irligi ko’rsatilmagan bo’lsa o’rtacha og’irlik necha gramm 
bo’ladi:
-3,0;
-5,0;
-2,0;
-4,0;
4. Shamchalarning o’lchamlari qanaqa bo’ladi?
-1,0-4,0 g ogirlikda, diametri=1,5 sm;
-2,0-4,0 g ogirlikda, diametri=1,0 sm;
-1,5-4,0 g ogirlikda, diametri=2,0 sm;
-3,0-4,0 g ogirlikda, diametri=3,0 sm;
5.Shamchalar qanaqa shaklga ega?
-tuxumsimon, silindr shaklga ega;
-konussimon shakldagi uchi biroz o’tkirlashgan silindr;
-sharsimon, silindr shaklga ega;
-konussimon sharcha;
8. Shamcha tayyorlashda ishlatiladigan asoslarga qo’yiladigan talablar:
- hamma javob to’g’ri;
- qitiqlovchi xususiyatdan holi bo’lishi kerak;
- dori moddasi oson ajralishi kerak;
- saqlash davrida nurga, namlik, mikroorganizmlarga chidamli;
9. Shamchalar sifatini qanday baholanadi?
- hamma javob to’g’ri;
- kattaligi;
- shakli, kesib ko’rganda bir xil aralashgan bo’lishi kerak;
- shamchalarning o’rtacha og’irligi;
6. Gidrofob asoslarda tayyorlangan shamchalar qo’yiladigan qoliplar nima yordamida moylanadi?
- sovunli-spirt yordamida;
- etil spirti yordamida;
- glitserin yordamida;
- suv yordamida;
7. To’g’ri ichak shamchalarining shakli qanday?
- konussimon, uchi uchli silindr;
- tayoqcha shaklidagi;
- shar shaklida;
- koptok shaklida;

---

8. Agarda shamchalarning og’irligi ko’rsatilmagan bo’lsa, necha gr.dan tayyorlanadi?
- 3,0 gr;
- 2,0 gr;
-4.0 gr;
- 5.0 gr;
9. Agarda shamcha tayyorlashda asos ko’rsatilmagan bo’lsa, qaysi asosdan foydalaniladi?
- kakao moyidan;
-vazelin moyidan;
- vazelindan;
- butiroldan;
10. Vaginal shamchalar qanday ko’rinishga ega bo’ladi:
- sharsimon- tuxumsimon, uchi yumaloqlangan, yassi tanacha bo’lib, ularning og’irligi 1,5-6,0 gr
- sharsimon, ularning og’irligi 1,5-6,0 gr;
- tayoqchasimon, ularning og’irlig 1,5-6,0 gr;
- lentasimon, ularning og’irligi1,5-6,0 gr;
Adabiyotlar
1.DFX1D,Moskva-1990Y.
2.M.M.Miralimov „Yigindi prеparatlar tеxnologiyasi", Ibn Sino ,2001y. 3.M.M.Miralimov va boshqalar 
"Dorixonada dori turlarini tayyorlash bo’yicha amaliy -o’llanma",Toshkеnt,1990y.
4. Z.T.S.Kondratеva
“Tеxnologiya lеkarstvеnnix form", Moskva, "Mеditsina", 1999 Y.